علت کیست مچ دست + درمان این برآمدگی
احتمالاً دیده باشید که در قسمت های از دست و پای افراد یا شاید خودتان، برآمدگی هایی ایجاد می شود. به برآمدگی روی مچ دست، کیست گانگلیون گفته می شود. برخی از انواع این کیست ها می توان به کیست پشت دست، کیست مچ دست، کف دست، کیست انگشت دست، کیست زیر انگشت اشاره کرد.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
این کیست که شایعترین علت برجستگی در پشت مچ دست گانگلیون است بیشتر بر روی مچ دست می افتد به اسم های مختلفی مانند آب آوردن مچ دست، برآمدگی استخوان روی مچ دست، بیرون زدگی استخوان مچ دست و یا برجستگی پشت مچ دست شناخته می شود که لازم است درباره این اتفاق بیشتر بدانید.
اگر شما با مشکل ورم و برجستگی مچ دست یا سایر نقاط روبرو هستید، نگران نباشید زیرا معمولاً گانگلیون توده خوش خیم و بی ضرری است.
در ادامه به ترتیب سعی کرده ایم علت و درمان ورم و برجستگی مچ دست را بررسی کنیم، با ما همراه باشید.
اپیدمولوژی کیست گانگلیون
کیست گانگلیون (Ganglion Cyst) در بین زنان بیشتر از مردان شایع است و در اغلب موارد در سنین بین 20 تا 40 سالگی بروز می کند. در موارد نادری ممکن است کیست گانگلیون در کودکان زیر 10 سال ایجاد شود.
کیست گانگلیون چیست؟
کیست گانگلیون (Ganglion Cyst) یا کیست مچ دست برجستگی هایی کیستی است که گاهی برروی مفاصل و تاندون ها ایجاد می شود. این کیست ها سرطان زا نیستند و در بیشتر موارد بدون ضرر هستند و در نواحی مختلفی در مچ دست ایجاد می شود اما اغلب در پشت دست اتفاق می افتد.
این کیست ها به سرعت ظاهر یا ناپدید می شوند و اندازه آنها هم تغییر می کند اکثر کیست ها به درمان نیازی ندارند. اگر چه در صورتیکه کیست ها دردناک باشد یا باعث ایجاد اختلال در عملکرد دست شوند می توان با جراحی مختصر کیست را از بین برد.
انواع کیست مچ دست
ممکن است کیست گانگلیون به صورت یک کیست بزرگ و یا چندین کیست کوچک باشد. ممکن است کیست های چندگانه، از لحاظ ظاهری، جدا از هم به نظر بیایند اما در واقع دارای یک ساقه ی مشترک در بافت های عمقی هستند.
این نوع کیست خطرناک نیست و معمولا نیمی از موارد کیست بافت های نرم که در دست تشکیل می شوند، از نوع کیست گانگلیون هستند.
کیست های گانگلیون در سه دسته‌ی اصلی طبقه بندی می شوند.
کیست پشت دست
این نوع از کیست مچ دست بیشتر در خانم‌های جوان دیده می‌شود و باعث ناراحتی به هنگام خم کردن دست رو به عقب خواهد شد، به خصوص به هنگام وارد شدن فشار شدید مانند انجام حرکت شنا. کیست پشت دست از یک رباط ایجاد می‌شود و بیشتر در افرادی دیده می‌شود که به سستی مفاصل مبتلا هستند. این عارضه همچنین ممکن است در افراد مسن که از استئوآرتریت مچ دست رنج می‌برند نیز ایجاد شود.
کیست مچ دست یا کف دست
این نوع از کیست مچ دست در سطح پایینی مچ ایجادشده و معمولاً در افراد میان‌سال دیده می‌شود. این کیست‌ها با فرسایش در قاعده‌ی انگشت شست و برخی دیگر از مفاصل مچ مرتبط بوده و در برخی از موارد با درد همراه است.
کیست انگشت دست
کیست‌های گانگلیون ممکن است در انگشتان دست نیز ایجاد شوند:
- کیست زیر انگشت: این نوع از کیست دست معمولاً در قاعده‌ی انگشت در محل اتصال آن به کف دست ایجاد می‌شود و گرفتن اجسام مانند فرمان خودرو را با مشکل مواجه می‌کند. این کیست ممکن است باعث ایجاد گرفتگی در انگشت شود.
- کیست مخاطی: این نوع از کیست در عقب ناخن و در محل آخرین مفصل انگشت ایجاد می‌شود. فرسایش مفاصل علت ایجاد این نوع کیست نیز می‌باشد. این نوع از کیست نیز حاوی مواد ژل‌مانند می‌باشد.
علائم کیست مچ دست
اکثر برآمدگی های کیست دست قابل مشاهده هستند اما کیست هایی که کوچک هستند زیر پوست مخفی می شوند و به راحتی قابل مشاهده نیستند که به آنها کیست های پنهان گفته می شود.
اکثر کیست ها علائم کیست مچ دست را به همراه ندارند اما در صورتیکه کیست باعث فشار روی عصب هایی که از بین مفصل عبور کرده است بشود می تواند باعث ایجاد درد، سوزش و بی حسی ماهیچه ها بشود. کیست های بزرگ حتی در صورتیکه دردناک نباشند اما به خاطر اندازه آنها می تواند سرطان زا باشد.
از علائم کیست مچ دست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد نوسانی در مچ دست و در برخی از مواد عدم احساس درد
- افزایش درد به هنگام فعالیت یا حرکت دادن مفصل درگیر شده
- تورم گاه به گاه
- احساس خارش، ضعف یا بی حسی نیز ممکن است در برخی از موارد که کیست به یک تاندون متصل شده و یا بر روی یک عصب یا تاندون فشار وارد می کند تجربه شوند.
- کیست مچ دست در برخی از موارد ممکن است بدون ایجاد هیچ علائمی بروز کرده و باعث ایجاد برآمدگی شود.
- کیست مچ دست در برخی از موارد به آهستگی و در برخی از موارد با سرعت بالایی ایجاد شده و رشد می کند.
- کیست مچ دست ممکن است در برخی از موارد ناپدید شده و یا اندازه ی آن کاهش یابد که البته این کیست بعداً دوباره بروز خواهد کرد.
پیشنهاد می شود در صورت بروز علائم کیست برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه و تشخیص کیست مچ دست این اطمینان خاطر را به شما می دهد که جای برای نگرانی نیست و بهترین برنامه درمان را نیز پیشنهاد می دهد.
علت ایجاد کیست مچ دست
کیست مچ دست زمانی ایجاد می شود که مایع سینوویال در بین مفاصل تجمع پیدا کند. این مایع باعث ایجاد برآمدگی تر ضعیف ترین نقاط بافت ها می شود. علت اصلی ایجاد کیست مچ دست هنوز شناخته نشده است با این حال مواردی وجود دارند که احتمال می رود در ایجاد این کیست ها دخیل باشند:
- فشار و یا آسیب به مفاصل مچ دست می توانند باعث فرسایش و در نتیجه ایجاد کیست گانگلیون شوند.
- فعالیت های شدید دست مانند ژیمناستیک می توانند باعث ایجاد این کیست شوند.
- آسیب های قبلی در برخی از موارد در صورتی که دوباره تحریک شوند ممکن است باعث شکل گیری این کیست ها شوند.
- نقوص ساختاری در بافت های مفاصل می توانند علت ایجاد کیست باشند.
عوامل بروز کیست مچ دست
عواملی که احتمال بروز کیست مچ دست را افزایش می‌دهد عبارتند از:
سن و جنس شما
کیست مچ دست ممکن است در هر کسی بروز کند اما در بین زنانی با سن بین 20 تا 40 سال بیشتر شایع است.
ابتلا به آرتروز مفاصل
افرادی که به آرتروز فرسایشی در مفاصل انگشت خود (خصوصا مفاصل نزدیک به ناخن) مبتلا هستند، به شدت در معرض ابتلا به کیست مچ دست در اطراف این مفاصل هستند.
آسیب‌های مفاصل و تاندون‌ها
احتمال بروز کیست مچ دست در اطراف تاندون‌ها و مفاصلی که قبلا آسیب دیده‌اند بسیار بیشتر است.
تشخیص کیست مچ دست
کیست مچ دست را می توان با مشاهده و لمس توده‌ی ایجاد شده بر روی مچ دست و یا انگشتان تشخیص داد. ممکن است به منظور بررسی شدت عارضه، از اسکن MRI و یا سونوگرافی استفاده شود.
ویژگی های کیست کانگلیون
کیست گانگلیون اغلب کوچک است و اندازه ی آن کمتر از یک اینچ است. این کیست ها اغلب مدور هستند و هنگام دست زدن به آن ممکن است نرم یا سفت باشند و معمولا حالتی ارتجاعی دارند. کیست گانگلیون ممکن است ناگهانی و یا به تدریج و طی یک دوره چند ماهه یا حتی چند ساله شکل بگیرد. پوست روی کیست به همان رنگ قبلی باقی می ماند.
محل بروز کیست گانگلیون
کیست گانگلیون اغلب در محل مفاصل و تاندون های مچ دست ایجاد می شود و تعداد بسیار زیادی از موارد بروز کیست گانگلیون در بالای مچ دست است. البته این کیست در موارد کمی نیز روی مفصل انتهایی و مفصل ابتدایی انگشت ها ایجاد می شود.
کیست گانگلیون به یک ساختار ساقه مانند در بافت های عمقی متصل است اما می تواند روی آن حرکت کند. سایر نواحی که بروز کیست گانگلیون در آنها کمتر شایع است، عبارتند از:
- کف دست ها و در پایین اولین بند از انگشت ها، که کیست در این نواحی به اندازه یک لوبیا است.
- نوک انگشت ها و درست زیر کوتیکول، که به این کیست ها کیست مخاطی گفته می شود.
- انگشت شست؛
- قسمت بیرونی مفصل زانو و مچ پا؛
- قسمت بالایی انگشتان یا روی پا؛
- شانه ها؛
درمان برجستگی مچ دست
تا 50 درصد از موارد، کیست گانگلیون به خودی خود برطرف می شود. به خاطر این موضوع و همچنین به این خاطر که این کیست ها موجب بروز عوارض خطرناک دیگری نمی شوند. در صورتی که کیست باعث درد و ناراحتی بیمار شده و یا در فعالیت های روزانه‌ی او اختلال ایجاد کرده است، می توان برای درمان آن اقدام کرد.
یکی از روش های درمان کیست مچ دست که از گذشته مورد استفاده قرار می گرفت و امروزه همچنان استفاده می کنند، گذاشتن یک جسم سنگین مثل سکه روی کیست است! این روش به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا ممکن است باعث بروز آسب دیدگی بیشتر شود.
بعضی درمان ها بصورت سنتی انجام می شوند مانند ضربه ناگهانی به توده و ترکاندن آن.
دو نوع روش برای درمان برجستگی مچ دست وجود دارد که، درمان خانگی و درمان پزشکی که در ادامه بیشتر توضیح داده ایم.
درمان خانگی کیست مچ دست
برای درمان کیست مچ دست روش های خانگی در بیشتر مواقع نتیجه داده است. روش های درمان خانگی کیست مچ دست:
1. پوشیدن آتل مخصوص انگشت یا مچ دست برای چندین هفته
انجام اینکار موجب محدود کردن حرکت دست یا مچ می شود و این موضوع نیز می تواند موجب شود که تجمع مایع در کیست کاهش پیدا کند.
2. استراحت و گذاشتن کمپرس سرد برای کاهش التهاب
برای درمان کیست مچ دست باید کمی به دست خود استراحت دهید و اگر التهاب دارد از کمپرس سرد برای کاهش التهاب استفاده کنید.
3. ماساژ دادن کیست گانگلیون
مالش دادن کیست گانگلیون به آرامی اما به صورت مداوم، می تواند به خارج شدن مایع از درون کیست کمک کند. همچنین پیشنهاد می شود با روغن سیاه دانه روی برآمدگی مچ دست را ماساژ دهید.
در صورتی که علامت های بروز عفونت را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. (علائم عفونت عبارتند از: افزایش درد و قرمزی، شکل گیری رگه های قرمز رنگ در پوست، بیرون آمدن چرک، تب)
درمان پزشکی کیست مچ دست
در صورتی که کیست مچ دست هیچ دردی ندارد و در حرکت دادن مفصل نیز هیچ اختلالی ایجاد نکرده است، بسیاری از پزشکان ترجیح می دهند که تنها صبر کنند و وضعیت کیست را تحت نظر بگیرند. در این موارد ممکن است کیست به خودی‌خود از بین برود.
4. بی حرکت کردن مفصل (آتل بندی)
از آنجایی که فعالیت داشتن و حرکت دادن مفصل مورد نظر می تواند باعث بزرگ شدن کیست گانگلیون شود، ممکن است بهتر باشد که این مفصل، توسط بریس یا آتل برای مدتی بی حرکت شود.
با کوچک شدن کیست، از میزان فشار وارد شده به عصب ها نیز کاسته می شود و درد ناشی از کیست بهبود می یابد. از استفاده ی طولانی مدت از بریس یا آتل خودداری کنید چرا که موجب ضعیف شدن عضلات مربوطه در آن ناحیه می شود.
5. آسپیراسیون کیست
یکی از روش های برای درمان کیست گانگلیون، بیرون کشیدن مایع درون کیست مچ دست با استفاده از سوزن است. در بسیاری از موارد (در حدود 75 درصد) این کار باعث خالی شدن کامل کیست می شود و دیگر نیازی به اعمال درمان های دیگر نیست.
6. تزریق هیدروکورتیزون در مفصل
داروهای کورتیکاستروئید معمولا برای درمان التهاب ناشی از بیماری هایی مانند روماتیسم یا کیست گانگلیون تجویز می شوند. داروهای کورتیکاستروئیدی که اغلب در این موارد تجویز می شوند، عبارتند از دگزامتازون، هیدروکورتیزون و پردنیزون.
7. جراحی
اگر با روش های درمانی مختلف، کیست مچ دست برطرف نشود باید از جراحی استفاده کرد. در این روش نیز کیست گانگلیون به کمک جراحی که توسط جراح ارتوپد انجام می شود، برداشته می شود. کیست های گانگلیون که در پاها ایجاد می شوند، معمولا نیاز به جراحی دارند.
11. مراقبت های بعد از درمان کیست گانگلیون
بعد از این که پزشک شما وجود کیست مچ دست را تشخیص داد و شما تصمیم گرفتید که برای درمان آن اقدام کنید، لازم است بعد از درمان کیست، مراقبت های خاصی را انجام دهید. مراقبت های بعد از درمان کیست، به روش درمانی که انجام داده‌اید بستگی دارد.
- بعد از آسپیراسیون کیست، ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که بعد از درمان، شروع به حرکت دادن مفصل خود بکنید.
- به احتمال زیاد بعد از جراحی، مفصل شما تا 10 روز آتل بندی می شود تا از حرکت کردن مفصل جلوگیری شود. البته تمامی پزشکان با این اقدام موافق نیستند.
- مطالعات اخیر نشان داده اند که آتل بندی مفصل برای مدت طولانی، در واقع زیاد مفید نیست و امروزه بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که ظرف مدت زمان کوتاهی پس از جراحی، شروع به حرکت دادن مفصل خود کنید.
- پزشکان ما ممکن است از شما بخواهند که پس از جراحی کیست، برای چکاپ مجددا مراجعه کنید و طی جلسه ی چکاپ مجدد شما تصمیم خواهند گرفت که به فیزیوتراپی یا کاردرمانی نیاز دارید یا خیر. سایر دستورالعمل های بعد از درمان به شرایط و نیازهای خاص شما بستگی دارد.
