گرمازدگی چیست؟ علت و علائم گرمازدگی در کودکان و بزرگسالان
چه عواملی باعث گرمازدگی می‌شود؟ علائم گرمازدگی چیست؟ از کجا بدانیم گرمازده شده‌ایم؟ روز به روز هوا گرم‌تر می‌شود و افراد زیادی گرمازده می‌شوند. در این مطلب از سایت زوم لایف درباره علت و علائم گرمازدگی توضیح داده‌ایم.
گرمازدگی شرایطی است که علائم آن شامل تعریق شدید و ضربان قلب سریع و در نتیجه گرم شدن بیش از حد بدن است. گرمازدگی خفیف‌ترین و گرما گرفتگی (گرفتگی عضلات بر اثر گرما) شدیدترین آن است.
گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی (Hyperthermia) عدم توانایی بدن در دفع گرما و افزایش دمای درون بدن به حدود چهل درجه سانتی‌گراد است که به علت فعالیت شدید یا گرمای هوا ایچاد می‌شود. به عبارت دبگر گرمازدگی به هم خوردن تعادل در مکانیسم‌های تنظیم دمایی بدن است و تولید گرما در بدن، بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارتِ ایجاد شده، باعث گرمازدگی می‌شود.
علل گرمازدگی شامل قرار گرفتن در معرض دمای بالا، به ویژه هنگامی که با رطوبت زیاد و فعالیت بدنی شدید همراه باشد. در صورت عدم دریافت درمان سریع، گرمازدگی می‌تواند به سکته قلبی منجر شود. خوشبختانه در بسیاری از موارد گرمازدگی قابل پیشگیری است.
انواع گرمازدگی
گرمازدگی می‌تواند بصورت خفیف، متوسط یا شدید بروز کند. در ادامه با انواع گرمازدگی بیشتر بخوانید:
گرمازدگی خفیف (Heat cramps)
در نوع خفیف گرمازدگی که این علائم با شدت کمتری بروز می‌کند، می‌توان فرد گرمازده را به جایی خنک منتقل کرد و برای جبران کم‌آبی بدن با دادن مایعات حال بیمار را بهبود دهید. او را باد بزنید تا دمای بدن فرد کاهش یابد.
حواسمان به کودکان هم باشد. جلوگیری از گرمازدگی شدید سعی کنید دمای بدن فرد را کم کنید. درمان گرمازدگی با یخ مناسب است.
گرمازدگی متوسط (Heat syncope)
این عارضه بیشتر در چند روز اول اوقاتی پیش می‌آید که فرد در یک هوای گرم کار و فعالیت جدیدی را که به آن عادت ندارد شروع می‌کند. اگر بعد از یک تعریق شدید فقط آب بدون املاح استفاده کنیم احتمال ایجاد این وضعیت زیاد است.
فرد را به جای خنک انتقال دادید، لباس‌هایش را درآورید و با پنکه، حوله‌خیس یا قطعات یخ بیمار را خنک کنید. ابتدا سروگردن او را خنک کنید، سعی کنید پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. سعی کنید به فرد آب خنک بدهید تا حالش روبراه شود.
گرمازدگی شدید (Heat stroke)
در نوع شدید از گرمازدگی که دما به طور چشمگیری بالا می‌رود و علائم با شدت بیشتری آشکار می‌شود. بایستی سریع با اورژانس تماس بگیرید و تا قبل از آن سعی کنید دمای بدن فرد را کاهش دهید. در صورت فراهم‌بودن، فرد را در وان یخ قرار دهید و دست‌ها و پاهای بیمار را ماساژ دهید تا خون‌رسانی انجام شود. در نوع شدید گرمازدگی باید احتیاط کرد چون گاهی منجر به کما و مرگ می‌شود!
علت گرمازدگی چیست؟
مایعات بدن ما در شرایط آب و هوای گرم، مسئول حفظ درجه حرارت بدن هستند. عرق کردن باعث از بین رفتن گرمای اضافی و سرد شدن بدن می‌شود. وقتی فردی مدت طولانی در معرض گرما قرار بگیرد در اثر عرق کردن زیاد، بدن دیگر مایعات کافی ندارد تا از دست بدهد (هیدراتاسیون) و به خاطر از دست دادن آب بدن و حرارت بالا فرد دچار گرمازدگی می‌شود. این مسئله تهدید بزرگی برای فرد به حساب می‌آید، زیرا با رسیدن دمای بدن به 40 درجه‌ی سانتی گراد احتمال سکته‌ی مغزی در انسان وجود دارد.
علاوه بر هوای گرم و فعالیت شدید، سایر دلایل گرمازدگی عبارتند از:
- کمبود آب بدن که باعث کاهش توانایی تعریق و حفظ درجه حرارت طبیعی بدن می شود.
- مصرف الکل که می تواند توانایی بدن در تنظیم دما را تحت تأثیر قرار دهد.
- پوشیدن لباس زیاد، به خصوص لباس هایی که اجازه نمی دهند عرق به راحتی تبخیر شود.
گرمازدگی چه کسانی را بیشتر تهدید می‌کند؟
قرار گرفتن در آب و هوای گرم ممکن است منجر به گرمازدگی هر فردی حتی فرد سالم شود. اما احتمال وقوع آن در برخی افراد بیشتر است. مانند ورزشکارانی که ساعت‌های زیادی در هوای گرم مشغول تمرین هستند. افراد مسن، کودکان و کسانی که بیمار هستند معمولا مشکل تنظیم درجه حرارت بدن خودشان را دارند و دچار گرمازدگی می‌شوند.
علائم گرمازدگی چیست؟
اگر علائم زیر وجود داشت، گرمازده شده‌اید:
- پوست خشک و داغ
- عدم تعریق
- پوست ابتدا قرمز شده و سپس رنگ پریده یا کبود می‌شود
- تنفس کوتاه و سریع
- نبض سریع و ضعیف
- افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه
- سردرد
- گرفتگی عضلات
- گشادی مردمک چشم
علائمی که نشان می‌دهد در معرض گرمازدگی هستید:
- ضعف و خستگی
- کشیدگی و درد عضلات
- استفراغ و تهوع
- پوست رنگ پریده و چسبناک
- دمای طبیعی بدن
- گرفتگی عضلات
- سرگیجه
- ضعف و غش
- ادرار زرد تیره یا نارنجی
- سردرد
- اسهال
علایم گرمازدگی نوزادان و کودکان
اما آیا فقط بزرگسالان در هوای داغ تابستان دچار گرمازدگی می‌شوند؟ خیر. کودکان و نوزادان هم دچار گرمازدگی می‌شوند. اگر نوزاد یا کودک شما بیش‌ازحد در معرض هوای گرم قرار بگیرد گرمازده می‌شود. علائمی مثل: قرمزی بیش‌ازحد کودک، گریه مداوم، بی‌قراری، افزایش ضربان قلب، حالت تهوع و استفراغ و تب در کودکان نشانه بروز گرمازدگی است.
روش‌های پیشگیری از گرمازدگی
- در ورزش افراط نکنید.
- دوش آب سرد بگیرید.
- حتی‌الامکان زیر تابش مستقیم آفتاب نمانید.
- مقدار زیادی آب خنک بنوشید بخصوص اگر در گرما ورزش می‌کنید.
- در روزهای بسیار گرم بین ساعت‌های 11 صبح تا سه بعدازظهر حتی الامکان بیرون نروید.
- پوست خود را مرتب با آب خنک کنید.
- لباس گشاد و به رنگ روشن بپوشید.
- در هوای خیلی گرم از نوشیدن الکل حتی الامکان پرهیز کنید.
برای جلوگیری از گرمازدگی در مصرف مواد غذایی زیر دقت کنید
برای جلوگیری از بروز گرمازدگی بهتر است که در مصرف مواد غذایی از قبیل غذاهای سرخ شده، ادویه جات مانند فلفل، سیر، میخک، دارچین، فلفل قرمز، جوز هندی و زنجفیل و ترشی جات که موجب افزایش دمای بدن می‌شوند کاملا دقت کنید. سبزیجاتی مانند ترب، تربچه و خردل که موجب گرمای بدن می‌شوند مصرف نکنید.
در هوای گرم به نکات زیر توجه کنید
- کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف (که از هر دو پرتو ماوراء بنفش A و B محافظت می‌کنند) با درجه محافظت (SPF) سی به بالا
- همراه داشتن مقدار کافی آب برای نوشیدن و خنک کردن پوست
- پوشش مناسب: لباس گشاد به رنگ روشن و کلاه لبه‌دار
- عینک آفتابی مناسب که کناره‌های چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراء بنفش بدهد و UV 400 باشد. برای اطمینان از مرغوبیت عینک می‌توانید به نشان استاندارد اتحادیه اروپا (CE) یا آمریکا (ANSI) اعتماد کنید.
حرف پایانی
در فصل گرم حتماً به نکات گفته شده رعایت کنید تا دچار گرمازدگی نشوید. برای جلوگیری از گرمازدگی به خوردن آب و مایعات فراوان توجه کنید.
