9 راهکار برای افزایش مهارت گوش دادن
برای افزایش مهارت گوش دادن چه کار کنیم؟ برای شنوندهی خوب بودن باید تلاش کنید صداها را خوب بشنوید و به مهارت‌هایی در این زمینه نیاز است که به شما کمک می‌کند. در این مطلب می‌خواهیم 9 راهکار برای افزایش مهارت گوش دادن را توضیح دهیم.
1. هنگام گوش دادن به طرف مقابل (سخنگو) نگاه کنید
همه‌ی فرایند گوش دادن با تمرکز و توجه به طرف مقابل آغاز می‌شود. هنگام تعامل با کسی نباید کاری دیگر انجام داد، مانند کارهایی از قبیل ظرف شستن یا بسته‌بندی کاغذها و نگاه کردن به تلویزیون. زمانی را تنها به او اختصاص دهید و اگر وقت ندارید، در اولین فرصت این کار را انجام دهید تا شنوندهی خوبی محسوب شوید.
2. حرف طرف مقابل را قطع نکنید
بیشتر مردم نسبت به قطع شدن صحبت‌هایشان واکنش بدى نشان می‌دهند. این کار نوعی بی‌احترامی نسبت بهد آنها تلقی می‌شود. طبق نظر رابرت ال. مونتگومری (گوش دادن ساده است: «پریدن میان صحبت دیگران همان قدر زننده است که لگد کردن پایشان.»
شاید کسانی که حرف دیگران را زیاد قطع می‌کنند، این کار را بنابر یکی از این علت‌ها انجام می‌دهند:
- می‌خواهند نشان دهند که چقدر باهوش‌اند و از درکی بالا برخوردارند.
- به قدر کافی برای آنچه طرف مقابل می‌گوید ارزش قایل نیستند.
- به‌قدری هیجان زده می‌شوند که اجازه‌ی ادامه‌ی صحبت به طرف مقابل را نمی‌دهند.
اگر شما نیز به این عادت ناپسند دچار هستید، انگیزه‌ی خود را ارزیابی کنید و تصمیم به تغییر آن بگیرید. به مردم فرصت لازم را بدهید تا خود را ابراز نمایند و نگران نباشید که هیچ‌وقت نوبت به شما نمی‌رسد، چراکه زمان‌هایی که سکوت می‌کنید به‌حتم این فرصت را به شما خواهند داد که واکنشی مناسب نسبت گفته‌های دیگران نشان دهید.
3. روی درک متقابل تمرکز کنید
آیا تابه‌حال توجه کرده‌اید که افراد چگونه آنچه را شنیدهاند خیلی زود فراموش می‌کنند؟ بنابر پژوهش‌های مؤسساتی مثل دانشگاه‌های ایالتی میشیگان و اوهایو فلوریدا و دانشگاه مینهسوتا افراد تنها قادرند ۵۰ درصد آنچه را شنیدهاند بی درنگ به خاطر آورند و هرچه زمان میگذرد این قابلیت کمتر می‌شود و وقتی یک روز میگذرد این میزان به ۲۵ درصد کاهش می‌یابد. یکی از راه‌های مقابله با این وضعیت، آن است که به جای تلاش برای حفظ مطالب بکوشیم آنها را درک کنیم.
گوش دادن مؤثر به چیزی فراتر از انتقال کلمات نیاز دارد و لازمه‌ی آن درک محتوا و فهم چیزی است که بیان شده است. به هرحال محتوا در لغات موجود نیست، بلکه در میزان درک مردم نهفته است.
4. بی‌درنگ نیاز طرف مقابل را مشخص کنید
بیشتر زنان و مردان خود را در مقابله با یکدیگر می‌بینند، چراکه اغلب در ارتباطات اهدافی متضاد دارند. آنها حاضر نیستند در ارتباطات نیاز طرف مقابل را در نظر داشته باشند. مردان همیشه به حل مسائل علاقه‌مندند و این نیاز آنها محسوب می‌شود. از سویی خانم‌ها به مشارکت در بیان مشکلات با دیگران علاقه‌مندند و از این رو به دنبال راه‌حل نمی‌گردند و درخواستی به‌جز همدردی از شما ندارند. هرگاه بتوانید نیازهای افرادی را که با آنها در ارتباط هستید تشخیص دهید، آنگاه هدف آنها را از بیان موضوع فهمیده و آن را درک می‌کنید.
اگر میزان توجه‌تان به دیگران را افزایش دهید و پرسش‌های خود را با لحنی ملایم مطرح کنید، آنگاه از نحوه‌ی برخورد آنها با خود متعجب خواهید شد.
5. احساسات و عواطف خود را بشناسید
بسیاری از مردم کوله‌باری از احساسات را با خود به هر سو می‌برند که باعث می‌شود در برابر برخی افراد و موقعیتها واکنش نشان دهند. زیگموند فروید(Sigmund Freud) می‌گوید: «مردی که دندان درد دارد نمی‌تواند عاشق شود»؛ یعنی درد دندان به او اجازه‌ی فکر کردن و توجه به دیگری را نمی‌دهد.
درست مانند زمانی که فردی در حال تیز کردن تبر خود است و سخنان دیگران با صدای تیز کردن تبر او محو می‌شود. هر زمانی که در حال گوش دادن به یک فرد دیگر به‌شدت منقلب شدید، احساسات خود را بررسی کنید، به خصوص اگر احساس شما نسبت به موقعیتی که در آن قرار دارید شدیدتر بروز کرده باشد. شما که نمی‌خواهید یک انسان بی‌خبر از همه جا را یک‌باره هدف خالی کردن احساسات درونی و آرام کردن اعصابتان کنید! در این میان اگر این ابراز احساسات مربوط به وقایع گذشته‌تان نباشد، باید به طرف مقابل اجازه بدهید که توضیحاتش را درباره‌ی عقاید و ایده‌ها و داوری‌هایش قبل از شما به پایان برساند.
6. زود قضاوت نکنید
برایتان پیش آمده که در حال شنیدن داستان شخصی باشید و پیش از پایان داستانش به آن واکنش نشان بدهید؟ همه تقریباً این تجربه را دارند؛ اما واقعیت آن است که شما نمی‌توانید همزمان هم شنونده‌ای خوب و هم یک قاضی خوب باشید. همیشه پیش از پاسخ دادن بکوشید به تمام صحبت‌های طرف مقابل گوش فرا دهید. در غیر این صورت شاید مهمترین مطالب را از دست بدهید.
7. صحبت‌های طرف مقابل را در فواصل طولانی جمع‌بندی کنید
صاحبنظران بر سر این موضوع توافق دارند که گوش دادن، زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که فعالانه باشد. به نظر جان اج. ملچینگر (John H.Melchinger): «درباره‌ی آنچه می‌شنوید نظر دهید و نظر خود را بیان کنید.» برای مثال می‌توانید بگویید: «شریل معلومه که این موضوع پراهمیته.» این کار شما را در حد یک شنوندهی خوب نگه می‌دارد.
از این هم فراتر رفته و بگویید: «خیلی جالبه». اگر بیاموزید نظرات خود را به شکلی معنی دار بیان کنید، طرف مقابل متوجه می‌شود که شما به او گوش داده و توجه دارید و اطلاعات بیشتری در اختیارتان قرار می‌دهد.» یکی از راهکارهای گوش دادن فعال آن است که آنچه را طرف مقابل می‌گوید به فواصل طولانی جمع‌بندی کنید. زمانی که صحبت‌های طرف مقابل راجع به یک موضوع تمام شد نکات اصلی صحبت‌هایش را پیش از آغاز بحث بعدی جمع‌بندی کنید و مطمئن شوید پیامش را به درستی دریافت کرده‌اید. این کار موجب اطمینان بیشتر او به شما می‌شود و به شما در برقراری ارتباط بهتر کمک می‌کند.
8. برای فهم بهتر صحبت‌های طرف مقابل سؤال کنید
آیا هرگز توجه کرده‌اید که خبرنگاران حرفهای شنوندگان خوبی هستند؟ برای مثال باربارا والترز را درنظر بگیرید.
او به طرف مقابل نگاه می‌کند و بر سخنانش و درک آنها تمرکز کرده و هیچگاه شتابزده قضاوت نمی‌کند؛ سپس شنیده‌هایش را جمع‌بندی می‌کند. مردم به او اعتماد دارند و حرف‌هایشان را با او در میان می‌گذارند؛ اما او مهارت دیگری نیز دارد که به جمع‌آوری اطلاعات و درک طرف مقابلش کمک می‌کند. او نکات خوبی می‌پرسد.
اگر می‌خواهید شنوندهی خوبی باشید یا حتی خبرنگاری خوب، نه از آن خبرنگارهایی که بلندگوی خود را در صورت طرف مقابل فرو کرده و پشت سر هم سؤال می‌کنند، بلکه از آن دست افرادی که پرسش خود را پس از دریافت پاسخ به آرامی مطرح می‌کنند، باید به مردم نشان دهید که چقدر برایشان ارزش قایلید و سؤالات خود را با آرامش مطرح کنید. آنگاه متعجب می‌شوید که چقدر به شما اطلاعاتی ارزنده می‌دهند.
9. همیشه گوش دادن به صحبت‌های طرف مقابل را در اولویت قرار دهید
در بهبود مهارت شنیداری، مهم این است که بدون توجه به سطح اجتماعی‌تان، همیشه گوش دادن را در اولویت قرار دهید. یک نمونه از مدیرانی که به‌رغم مشغل‌های زیاد، زمانی را صرف گوش دادن می‌کردند عبارت‌اند از: سام والتون(Sam Walton) بنیانگذاروال مارت و از ثروتمندترین مردان آمریکا.
او به شنیدن صحبت‌های دیگران به خصوص کارمندانش اعتقادی عمیق داشت. یکبار که با هواپیمای اختصاصی خود به مونت پلزنت در تگزاس پرواز کرده بود، هنگام فرود آمدن دستورات لازم را به خلبان خود داد تا او را در یکصد مایلی ملاقات کند، سپس بقیه‌ی مسیر را تا محل مورد نظر با کامیون وال مارت طی کرد تا حرفهای راننده‌ی کامیون را بشنود. این درسی برای همه‌ی ماست. بیشتر مردم این توانایی را بی‌اهمیت میدانند و اغلب فکر می‌کنند هنر گوش دادن آسان است و خود را شنوده‌ای خوب میدانند؛ اما در واقع بیشتر مردم فقط می‌شنوند و عده‌ی کمی گوش فرا می‌دهند. به‌هر حال هیچگاه برای تبدیل شدن به یک شنوندهی خوب دیر نیست و این کار می‌تواند در زندگی شما و دیگران تغییراتی قابل ملاحظه ایجاد کند.
