معرفی انواع نان‌های سنتی ایران که اسمشان را نشنیده‌اید
نان فقط یک خوراک غالب و مهم برای وعده‌های غذایی ما ایرانی‌ها نیست. ما نان را ارزشمند، نمادی از برکت و جلوه‌ای از کار و تلاش بی‌دریغ آدم‌ها برای کاشت گندم، رسیدگی به آن و برداشتش می‌دانیم.
بوی خوش نانی که صبح‌های زود در کوچه‌های شهرها می‌پیچد، از دل‌پذیرترین رایحه‌هایی است که در ذهن و خاطره هریک از ما به ثبت می‌رسد. انواع متنوعی از نان‌های سنتی هم در جای‌جای کشورمان پخته و هریک بنا به اقلیم و امکانات هر شهر و منطقه‌ای آماده مصرف می‌شوند. در این مقاله، نگاهی به نان‌های سنتی ایرانی خواهیم داشت و هریک را به شما بیشتر معرفی می‌کنیم.
۱. نان توموشی
توموشی نان مخصوص جنوبی‌هاست. برای درست‌کردن این نان از آرد گندم و تخم‌مرغ استفاده می‌شود. سس مخصوصی هم در آن به کار می‌رود که شاید اگر بشنوید، به خوشمزگی این نان شک کنید اما اشتباه می‌کنید! دو نوع سس به نام مهیاوه و سوراغ در ترکیب نان توموشی موجود است که از ماهی تهیه می‌شوند، اما روی طعم کلی نان اثر مثبت می‌گذارند. اگر گذرتان به جنوب افتاد، حتماً توموشی را امتحان کنید و بدانید که پشیمان نمی‌شوید.
۲. نان خرفه
نان خرفه ترکیب منحصربه‌فرد و عجیبی دارد. در آن از خرفه و کدو حلوایی استفاده می‌شود. ضمن اینکه تخم شنبلیله هم دارد و یک نان خوشمزه و پرطرفدار است. برای پخت نان خرفه از شکر، نمک و آرد برنج و گندم هم استفاده می‌شود. این مواد بسیار مقوی هستند و اضافه‌کردن چنین نانی به رژیم غذایی برای سلامتی مفید خواهد بود.
۳. نان کاکولی
این نان در شهرکرد پخته می‌شود و مزه شیرینی دارد. مواد متنوعی مانند زرده تخم‌مرغ، شیره انگور، روغن و زعفران در ترکیبات آن به کار می‌رود و ماندگاری بالایی هم دارد. در شهرکرد، این نان را در موقعیت‌های خاص و مهمانی‌ها می‌پزند و همه طرفدارش هستند. وجود مواد دیگری مانند آرد گندم، گردو، سیاه‌دانه، زیره و بادام در نان کاکولی هم طعم آن را حسابی خوشمزه می‌کند و هم باعث می‌شود یک ماده خوراکی مقوی و مغذی برای استفاده در طول روز باشد.
۴. نان اهری
نان اهری مخصوص خطه آذربایجان شرقی است و با آرد، روغن، شکر، تخم‌مرغ، ماست پرچرب، زنجبیل، کمی وانیل و بیکینگ پودر تهیه می‌شود. در ترکیبات آن، سرکه سفید هم وجود دارد و آن را با خوراکی‌های خوشمزه‌ای مانند شیره انگور میل می‌کنند. روی این نان هم با تخم‌مرغ، زعفران و روغن پوشانده و تزئین می‌شود.
اگر دلتان می‌خواهد طعم این نان را بچشید، خودتان هم می‌توانید دست به کار شوید و با آگاهی از دستور پخت، آستین‌ها را برای آماده‌کردن نانی خوشمزه بالای بزنید. البته این روزها دیگر کسی حوصله پخت‌وپز و زمان کافی برای این کارها ندارد. با سفارش از نانوایی نزدیک من و شما، امکان خرید آنلاین نان هم برایمان فراهم شده است.
۵. نان کوکه
در آذربایجان شرقی و غربی، نان خوشمزه دیگری به نام کوکه هم طبخ می‌شود. در کوکه از موادی مانند زنجبیل، کره یا روغن محلی، گردو و بادام استفاده می‌شود. زعفران هم که گل سرسبد مواد و ترکیبات نان کوکه است و بدون آن، عطر و رنگ دلخواه نان شکل نمی‌گیرد. آذری‌ها این نان را به‌عنوان میان‌وعده با چای یا در صبحانه زیاد مصرف می‌کنند.
۶. بیشمه بیشمه
اهالی ترکمن صحرا هم نان خوشمزه‌ای به نام بیشمه بیشمه دارند. برای پختن آن هم از ماست شیرین، تخم مرغ و شکر استفاده می‌کنند. بیشمه بیشمه شباهت زیادی به بامیه دارد و نان شیرین و خوشمزه‌ای است. از این نان در ماه رمضان برای افطار و سحری زیاد استفاده می‌شود.
۷. نان تیری
در تصویر اول این مقاله، زنی در حال پختن نان تیری است. بختیاری‌ها از سبوس گندم برای پختن نان تیری استفاده می‌کنند. نان تیری بی‌شباهت به نان لواش نیست؛ خمیر نازکی دارد و درون تنور پخته می‌شود. تیری نان خوشمزه‌ای است و با انواع وعده‌های غذایی مصرف می‌شود. در گذشته غذای غالب بسیاری از افراد کم‌توان (از نظر مالی) بوده، اما امروز همه آن را مصرف می‌کنند و ضمناً ارزان هم نیست.
۸. لاکو
گیلانی‌های خوش‌سلیقه نان‌های مختلفی می‌پزند. لاکو هم یکی از همین نان‌هاست که با آرد برنج و گندم آماده می‌شود. بافت این نان خشک است و در آن، زعفران هم به‌کار می‌رود. عطر این نان بسیار خوشایند است و طعم خوبی دارد. یکی از جذابیت‌های آن، ماندگاری طولانی است و بسیار دیر خراب می‌شود.
۹. نان کلانه
کردها هم در پخت نان بسیار خلاق‌اند. آن‌ها با آرد گندم و دو نوع گیاه مختلف به نام‌های پیچک و کینوال، آرد درست می‌کنند و نان خوشمزه‌ای می‌پزند که خواص فراوانی دارد و نامش کلانه است. از این نان، پیش از سِرو غذاها هم استفاده می‌شود و می‌توانید آن را با کمی پنیر به عنوان یک میان‌وعده سالم و خوشمزه نوش‌جان کنید.
۱۰. نان کرتون
نان کرتون مخصوص کرمانی‌هاست. آن‌ها این نان خوش‌عطر و بو را با آرد گندم محلی می‌پزند. کرتون باید حدود ۴۰ دقیقه در تنوری مخصوص پخته شود. این تنور از هیزم و سنگ ساخته شده و حالت دایره و گردی دارد. کرتون برشته و روی سطح آن هم طلایی است. اگر راهی کرمان می‌شوید، حتماً این نان را امتحان کنید.
۱۱. نان سنتی قاق
قزوینی‌ها در پخت انواع نان و شیرینی تبحر زیادی دارند. قاق هم از نان‌های سنتی آن‌هاست و طعم شیرین و خوشایندی دارد. این نان نازک و برشته با خمیر فطیر پخته می‌شود. قزوینی‌ها ترجیح می‌دهند که آن را در وعده صبحانه یا عصر با چای نوش‌جان کنند.
این روزها که سفارش آنلاین از نانوایی هم کارمان را برای خرید آسان‌تر از همیشه کرده، کمی معنای نان‌خریدن و عطر نانی که در کوچه‌ها می‌پیچید، در حال تغییرکردن است. البته امکانات جدید برای مدیریت زمان در زندگی امروزی واقعاً دل‌چسب هستند، بااین‌حال، با آشنایی با نان‌های سنتی و امتحان‌کردن آن‌ها، گاهی به گذشته‌ها سفر می‌کنیم و خاطرات خوشی برایمان زنده می‌شوند.
در آخر
آشنایی با نان‌های سنتی مناطق مختلف ایران، چیزی فراتر از اطلاعاتی عمومی به شما پیشکش می‌کند. حرف از نان که می‌شود، سلایق، وضعیت مالی و جغرافیای مردمان هر خطه بیشتر به چشم می‌آیند. نقاط گوناگون ایران زیبا هم بنا به شرایط آب و هوایی و کلاً زندگی خود، نان‌های متنوعی را راهی سفره‌های خود می‌کنند.
به جز مواردی که نام برده شد، طیف وسیعی از نان‌های دیگر هم در شهرها و روستاهای مختلف ایران پخته می‌شوند. در این مقاله از مواردی نام برده شد که شاید کمتر شناخته شده‌اند. شما تابه‌حال، هیچ‌یک از این نان‌ها را امتحان کرده‌اید؟ دوست دارید کدام را نوش‌جان کنید؟
