10 نکته مهم درباره تیروئید که باید بدانید
تیروئید، هورمون‌هایی ترشح می‌کند که با کنترل مقدار استفاده از کالری‌ها و یا سرعت فعالیت مغز، قلب، کبد و اندام‌های دیگر، سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کند. به طور خلاصه، این غده‌ی کوچک در هر چیزی، از حال و هوای شما در دوران قاعدگی گرفته تا سلامتی استخوان‌ها و حتی نظم مدفوعتان نقش دارد.
اخیراً وزن اضافه کرده‌اید یا بی‌دلیل خسته هستید؟ احتمالاً بتوانید تقصیر را گردن آن غده‌ی پروانه‌ای شکل روی گردنتان، یعنی تیروئید بیندازید.
تیروئید میان حنجره و ترقوه قرار دارد و اندازه‌ی آن از انگشت شست دست بزرگتر نیست. تیروئید تقریباً بر هر فرایند بدن تاثیر می‌گذارد. ادامه‌ی مطلب را بخوانید تا با این غده بیشتر آشنا شوید.
غده‌ی تیروئید چگونه کار می‌کند؟
تیروئید، هورمون‌های کلیدی ترییدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) را ترشح می‌کند که عمدتاً از ید تشکیل شده‌اند. در ادامه، بیان می‌شود که این غده چگونه بر سلامت کل بدن تاثیر می‌گذارد.
- قلب: هورمون‌های تیروئید بر ضربان قلب تاثیر گذاشته و با شل کردن عضلات دیواره‌ی رگ‌ها، به کنترل جریان خون کمک می‌کند.
- باروری: هورمون‌های تیروئید بر چرخه‌ی قاعدگی تاثیر می‌گذارند. هنگامی که خللی در ترشح این هورمون‌ها به وجود می‌آید، ممکن است قاعدگی و تخمک گذاری نامنظی را تجربه کنید.
- استخوان‌ها: سرعتی که استخوان‌های قدیمی از میان می‌روند، توسط هورمون‌های تیروئید تنظیم می‌شود؛ اگر سرعت این فرایند افزایش یابد، استخوان‌ها سریع‌تر از اینکه استخوان‌های جدید جایگزین شوند، از میان می‌روند و این موضوع می‌تواند موجب بروز پوکی استخوان شود.
- وزن: به دلیل اینکه تیروئید، سوخت و ساز بدن (بدنتان با چه سرعتی انرژی را مصرف می‌کند) را تنظیم می‌کند، داشتن تیروئید پرکار با کاهش وزن مرتبط است، در حالیکه کم کاری تیروئید با افزایش وزن در ارتباط است.
- مغز: تیروئید پایین می‌تواند منجر به آلزایمر و فراموشی، مشکل در تمرکز و افسردگی شود. خوشبختانه، این علائم، ترشح هورمون ترکیبی را تغییر می‌دهند.
- پوست: هنگامی که تیروئید کم کار است، تولید و از میان رفتن سلول‌های پوست با سرعت طبیعی‌اش متوقف می‌شود. انباشته شدن سلول‌ها روی یکدیگر موجب خشکی پوست و تیره می‌شود. (سرعت رشد مو و ناخن نیز کاهش می‌یابد.)
تیروئید و سوخت و ساز بدن
برای اینکه بدانید تیروئید چگونه سوخت و ساز بدن شما را مدیریت می‌کند، این ویدئو را ببینید.
چرا مشکلات تیروئید در زنان شایع‌تر است؟
ابتلا به مشکلات تیروئیدی در زنان نسبت به مردان، پنج تا هشت برابر بیشتر است؛ اما دلیل این موضوع مشخص نیست. دکتر نصر می‌گوید: "مظنون اصلی، استروژن است. سلول‌های تیروئید، تعداد زیادی گیرنده‌ی استروژن دارند؛ یعنی بیش از اندازه نسبت به تاثیرات هورمون‌های زنانه حساس هستند".
دکتر اِم رِجینا کاسترو، متخصص غدد می‌گوید که دلیل احتمالی دیگر این است که: بسیاری از دلایل کم کاری یا پرکاری تیروئید به بیماری‌های خودایمنی مرتبط هستند و زنان در کل، بیشتر در معرض این اختلالات هستند. برای مثال، رایج‌ترین دلیل کم کاری تیروئید، بیماری هشیموتو است (که 7 برابر در میان زنان رایج‌تر است) و شایع‌ترین دلیل پرکاری تیروئید، بیماری گریوز است (که تا 10 برابر در میان زنان رایج‌تر است).
علائم کم کاری یا پرکاری تیروئید چیست؟
شناسایی کم کاری و پرکاری تیروئید می‌تواند دشوار باشد؛ زیرا علائم آن نامعین بوده و مشابه بیماری‌های مزمن دیگر است. اما اگر بیش از دو عدد از نشانه‌های زیر را مشاهده کردید، از پزشکتان بخواهید تیروئیدتان را بررسی کند.
- کم کاری تیروئید: پوست و موی خشک، فراموشی، یبوست، احساس خستگی، انقباض ماهیچه‌ها، افزایش وزن بی‌دلیل، قاعدگی بیشتر یا نامنظم، تورم صورت، حساسیت شدید نسبت به سرما.
- پرکاری تیروئید: زود رنجی، افزایش تعرق، ضربان قلب بالا، مشکل در خوابیدن، سوزش مداوم دهان، کاهش وزن بی‌دلیل، قاعدگی کمتر و نامنظم، چشم‌های متورم و لرزش دست‌ها.
تیروئید درمان می‌خواهد یا نه؟
تحقیقی در انگلستان بیان می‌کند که حدود 30 درصد از افرادی که برای تیروئید دارو مصرف میکنند، ممکن است اصلاً به آن نیاز نداشته باشند. بسیاری از این افراد به بیماری به نام "کم کاری تیروئید غیر قابل تشخیص" مبتلا هستند. یعنی میزان هورمون محرک غده‌ی تیروئیدشان (TSH) کمی بالا است، اما میزان T3 و T4شان طبیعی است و اگر علائمی نیز داشته باشند، تعداد آن‌ها بسیار کم است. (TSH یک هورمون غده‌ی هیپوفیز است و میزان بالای آن نشان دهنده‌ی این است که بدن در تلاش است تیروئید را تحریک کند تا هورمون بیشتری ترشح کند.) اگر آزمایش TSH میزان 10 mIU/L یا بیشتر را نشان دهد، اکثر متخصصان، درمان را پیشنهاد میکنند.
اما اگر میزان آن تقریباً بین 4 تا 10 mIU/L بود، به نشانه‌هایتان توجه کنید. دکتر کاسترو می‌گوید: "اگر علائمی ندارید، داروهای تیروئید، کمکی نخواهند کرد و استفاده از آن‌ها منجر به استفاده‌ی بیش از اندازه از دارو، ضربان نامنظم قلب و علائم دیگر پرکاری تیروئید خواهد شد." اگر تحت درمان هستید، پزشکتان باید پس از 6 تا 12 هفته، آزمایش خونتان را بررسی کند تا مطمئن شود داروها موجب پرکاری تیروئید نمی‌شوند.
از سرطان تیروئید نترسید
از سال 1975، احتمال ابتلا به سرطان تیروئید سه برابر شده است؛ اما نرخ مرگ و میر پایین و ثابت باقی مانده است. دکتر اوتیس براولی رئیس پزشکان انجمن سرطان آمریکا می‌گوید: "امروزه، سرطان تیروئید بیشتر از مقدار واقعی تشخیص داده شده و باعث بروز مشکلاتی شده است".
این روزها، زنان بیشتری سر، گردن و سینه‌هایشان را برای تشخیص بیماری‌های دیگر اسکن میکنند و این تصاویر باجزئیات، سرطان‌های کوچکی را در تیروئید نشان می‌دهند که در غیر اینصورت به آن‌ها توجهی نمی‌شد. وی می‌گوید: "اکثر این سرطان‌ها به درمان نیاز ندارند؛ زیرا به آرامی رشد کرده و یا اصلاً رشد نمی‌کنند و جراحی نیز خطرات مخصوص به خودش را دارد."
به گفته‌ی دکتر مایکل تاتِل، متخصص سرطان تیروئید در مرکز سرطان مِموریال اِسلووان کترینگ در شهر نیویورک، معمولاً اگر تومورتان کوچکتر از یک سانتی متر است، نظارت بر آن بهترین کار است. اگر پزشکتان این گزینه را مطرح نمی‌کند، باید فکر دیگری کرد.
همیشه نمی‌توان تیروئید را مقصر دانست!
دوروتی فینک، پزشک و متخصص غدد و استادیار دارو در مرکز پزشکی لانگونی دانشگاه نیویورک می‌گوید: "یکی از رایج‌ترین سوالاتی که از من می‌شود این است که وزن من در حال بالا رفتن است؛ آیا دلیل آن می‌تواند تیروئید باشد؟" این موضوع که اگر کم کاری تیروئید داشته باشید، ممکن است وزنتان تغییر کند، صحیح است؛ اما این مورد معمولاً با علائم دیگری مانند خستگی زیاد، یبوست و قاعدگی‌های نامنظم همراه خواهد بود.
حتی اگر علائم مختلفی را مشاهده کردید، پزشکتان ممکن است فعالیت بد هورمون‌ها (نظیر سندرم تخمدان پلی کیتیک)، یائسگی و هم‌چنین عادات بد (مانند ورزش یا خواب ناکافی) را نیز در نظر بگیرد. دکتر فینک می‌گوید: "در هر حال، پزشکتان علاوه بر تجویز آزمایش خون برای بیماری تیروئید، این عوامل را نیز بررسی خواهد کرد."
داروهای تیروئید می‌توانند خطرناک باشند
احتمالاً داروهایی را دیده‌اید که ادعا میکنند "تیروئید را تنظیم میکنند". این ادعا را باور نکنید: محققان پس از تحلیل و بررسی قرص‌های معروف موجود در اینترنت، دریافتند که حتی آن‌هایی که با نام قرص‌های گیاهی به فروش می‌رسند، حاوی مقدارهای متفاوتی از هورمون تیروئید بودند؛ حتی دوز هورمون موجود در برخی از این محصولات، بالاتر از داروهای تجویزی بود.
دوز بالا می‌تواند عوارض خطرناکی مانند ضربان نامنظم قلب و مشکلات استخوانی را به وجود آورد.
روش ساده برای بررسی تیروئید
این آزمایش ساده را که توسط انجمن آمریکایی کلینیک غدد شناسی تهیه شده است، انجام دهید تا ببینید که آیا علائم بیماری تیروئید را دارید یا خیر.
- با استفاده از یک آینه‌ی جیبی به قسمت رو به رو و پایینی گردنتان، یعنی بالای ترقوه و پایین حنجره نگاه کنید.
- گردنتان را به عقب خم کرده، یک جرعه آب بنوشید و به برآمدگی این ناحیه دقت کنید.
- اگر متوجه وجود برآمدگی شدید، با پزشکتان تماس بگیرید. ممکن است تیروئید کوچک یا متورمی داشته باشید (علامتی برای کم کاری یا پرکاری تیروئید).
به تیروئیدتان توجه کنید
ید مورد نیاز بدن را از طریق غذا تامین کنید. مصرف روزانه 150 میکرو گرم ید برای ترشح هورمون‌های تیروئید ضروری است. ید به نمک طعام افزوده می‌شود؛ اما اگر از رژیم غذایی کم نمک استفاده می‌کنید، به گفته‌ی دکتر فینک می‌توانید ید مورد نیاز را از غذاهای دیگر مانند ماهی، لبنیات، تخم مرغ و غلات فراوری شده تامین کنید.
به گفته‌ی دکتر جوانا کانگِلتون، آب مصرفیتان را تصفیه کنید. پِرکلرات، ماده‌ی شیمیایی که در جذب ید توسط بدن مداخله می‌کند، در آب شیر برخی از مناطق موجود است. با شرکت آب منطقه‌تان تماس بگیرید تا ببینید آب مصرفیتان آزمایش شده است یا خیر. اگر این ماده‌ی شیمیایی در آن موجود است، از فیلتر آب معکوس استفاده کنید.
