انسداد صفراوی یا Biliary Obstruction چیست؟
یکی از بیماری‌ها و عارضه‌هایی که می‌تواند کیسه صفرا را درگیر کند انسداد مجاری صفراوی یا همان انسداد صفرا است. همان طور که از نام این بیماری مشخص است در این شرایط یکی از مجاری که مایع صفرا را از کبد به روده می‌رساند و منجر به شکل‌گیری عملکرد هضم و دفع شده مسدود می‌شود.
در چنین شرایطی اگر نظارت و مراقبت‌های لازم صورت نگیرد فرد می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی را تجربه کند. از عفونت و التهاب داخلی گرفته تا از کار افتادن عضو نامبرده. در نتیجه می‌توان گفت که این بیماری جان فرد را به خطر خواهد انداخت. ما در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد انسداد صفراوی صحبت کنیم. در وهله اول ببینیم که این بیماری چیست و سپس علائم، علت و راه‌کارهای درمانی آن را بررسی کنیم. پیشنهاد می‌کنیم که همراه ما باشید.
کیسه صفرا چیست؟
همان طور که ممکن است بدانید کیسه صفرا یک محفظه و کیسه توخالی است، البته نه تماما توخالی. کیسه صفرا نگهدارنده مایع صفرا بوده، مایعی که به واسطه کبد تولید شده و از طریق مجاری صفراوی به این کیسه منتقل می‌شود. کیسه صفرا و مایع درون آن نقش بسیار مهمی در فرآیند هضم و گوارش دارند. اصلی‌ترین وظیفه این مایع هضم کردن چربی‌های موجود در مواد غذایی دریافتی است. همچنین بد نیست بدانید که این کیسه در سمت راست ناحیه شکمی و درست زیر کبد قرار گرفته است.
انسداد صفراوی چیست؟
خب به نظر شما زمانی که از انسداد صفراوی صحبت می‌کنیم دقیقا منظورمان چیست؟
همان طور که گفتیم کیسه صفرا دارای مجراهایی به منظور دریافت مایع سبز رنگ صفرا است. زمانی که یکی از مجراهایی که صفرا را از کبد به سیستم گوارشی و روده می‌رساند مسدود شود انسداد صفراوی رخ می‌دهد. در واقع در چنین شرایطی چیزی سد راه این مجراها شده است. زمانی که فرد انسداد مجاری صفراوی داشته باشد مایع صفرا در کبد انباشته شده و همچنین ماده بیلی روبین موجود در این مایع در خون جمع می‌شود. فراموش نکنید که عدم پیگیری این بیماری می‌تواند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشد که یکی از آن‌ها عفونت شدید است. به همین خاطر باید در صورت مشاهده علائم اولیه بیماری سریعا با فوق تخصص گوارش مشورت کنید و تحت نظارت و مداوا قرار بگیرید.
با انواع مختلف مجاری صفراوی آشنا شوید
به طور کلی همه دو نوع اصلی مجاری صفراوی داریم. یکی مجاری داخل کبدی و دیگری هم مجاری خارج کبدی.
مجاری داخل کبدی
مجاری داخل کبدی نسبت به مجرای خارجی کوچک‌تر هستند. لوله‌های کوچکی که صفرای موجود در داخل کبد را به مجاری خارجی منتقل می‌کنند.
مجاری خارج کبدی
مجاری خارج کبدی ساختمان بسیار جالبی دارند. این مجاری در دو سمت کبد قرار گرفته‌اند، یکی در سمت راست و دیگری هم در سمت چپ کبد. این دو مانند دو رود مجزا زمانی که از کبد پایین می‌آیند در کنار هم یک مجرای مشترک و بزرگ‌تر را شکل می‌دهند. به علاوه اینکه این مجرا به صورت کاملا مستقیم به روده کوچک متصل است و به منظور هضم غذا به این اندام داخلی کمک می‌رساند. (منبع: پلازا)
علت انسداد مجاری صفراوی چیست؟
از رایج‌ترین علل انسداد مجاری صفراوی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
-
عفونت
-
ضربه شدید
-
برخی انگل‌ها
-
التهاب مجاری
-
کیست کلدوک
-
کیست‌های موجود در مسیر
-
آسیب‌های شدید عضو کبدی
-
سنگ‌های موجود در کیسه صفرا
-
غدد لنفاوی که اندازه آن‌ها بزرگ‌تر شده
-
زخم کبد که در دنیای پزشکی به آن سیروز می‌گویند
-
تنگی غیر طبیعی مجاری صفراوی که مانع انتقال راحت صفرا می‌شود
-
توده‌هایی که کبد، کیسه صفرا، مجاری صفرا یا پانکراس را درگیر کرده‌اند
-
آسیب‌های ناشی از جراحی عضو کبدی یا صفرا که می‌تواند مجاری را درگیر کند
بد نیست بدانید که کیست کلدوک یکی از دلایل ژنتیکی انسداد مجاری صفراوی است. کیست کلدوک از ابتدای تولد همراه با نوزاد بوده و می‌تواند مسدود شدن مجاری را به همراه داشته باشد.
علائم انسداد مجاری صفراوی کدام‌اند؟
علائم و نشانه‌های این بیماری با توجه به علت آن می‌توانند کاملا متفاوت باشند. اما به طور کلی برخی علائم رایج این بیماری که افراد درگیر با عارضه تجربه خواهند کرد شامل موارد زیر می‌شوند:
-
خارش
-
ادرار تیره
-
تب و لرز
-
کاهش وزن ناگهانی
-
حالت تهوع و استفراغ
-
زردی پوست و چشم‌ها
-
درد در قسمت فوقانی شکم
-
پوست رنگ پریده، سرد و مرطوب
-
مدفوع قهوه‌ای متمایل به زرد یا خاکستری روشن
به این نکته دقت کنید که تیره شدن رنگ ادرار یا مدفوع به دلیل کاهش میزان بیلی روبین در صفرا است. بیلی روبین یکی از مواد تشکیل دهنده مایع صفراوی است. همچنین تجمع این مایع درون بدن زردی پوست و یرقان را به همراه دارد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
علائم این بیماری در مراحل اولیه خیلی آشکار و مشخص نیستند و گاها ممکن است علائم آن با دیگر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. اما اگر که فکر می‌کنید مشکوک به اختلالات کیسه صفرا هستید یا به صورت ژنتیکی این بیماری در بین افراد خانواده‌تان رایج است پیشنهاد می‌کنیم که سریعا با یک پزشک مشورت کنید و وقت معاینه بگیرید. همچنین پزشک عمومی می‌تواند با بررسی سوابق بیماری‌هایی که داشته‌اید، علائمی که اخیرا تجربه کرده‌اید و بررسی بیماری‌های ژنتیکی به وجود بیماری انسداد صفراوی پی ببرد. اگر هم نیاز به مشاوره و معاینه تخصصی داشته باشید شما را به یک متخصص گوارش ارجاع خواهند داد. همچنین اگر به دنبال پزشک متخصص در این زمینه هستید می‌توانید از سایت درمانکده کمک بگیرید. درمانکده یک مجله پزشکی کامل و بروز بوده که درست شبیه به یک بانک اطلاعاتی لیست کاملی از پزشکان معتبر و مورد اعتماد را در اختیارتان می‌گذارد. از پزشک اطفال گرفته تا دکتر غدد خوب در تهران و...
درمان و تشخیص بیماری
درمان این بیماری به علت آن بستگی دارد. در نتیجه در وهله اول تشخیص و بررسی علت بیماری حائز اهمیت است. راه‌کارهای زیادی برای تشخیص بیماری وجود دارد که از گزینه‌های موجود می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
-
سونوگرافی
-
کلانژیوگرافی
-
آزمایش خون
-
اسکن ام آر آی
-
اسکن رادیونوکلئید صفراوی
-
کلانژیوپانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی
-
کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی
مورد آخر یعنی کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی علاوه بر اینکه در تشخیص بیماری کارآمد است بلکه به برداشتن سنگ‌ها، باز کردن انسداد و گرفتن نمونه بیوپسی هم کمک می‌کند.
و اما می‌رسیم به درمان بیماری. همان طور که گفتیم برای درمان ابتدا علت بیماری بررسی می‌شود. اما به طور کلی هدف از متدهای درمانی کاهش انسدادها است. از رایج‌ترین روش‌های درمانی انسداد مجاری صفراوی می‌توانیم به ERCP یا همان کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی، کوله سیستکتومی، حذف یا درمان تومورها، دارو درمانی و... اشاره کنیم.
سخن پایانی
در این مطلب دیدیم که انسداد مجاری صفراوی چیست، چطور تشخیص داده شده و درمان می‌شود. باز هم تاکید می‌کنیم که در صورت عدم پیگیری برای درمان بیماری عوارض خطرناکی در انتظارتان خواهد بود، از عفونت شدید داخلی گرفته تا بیماری‌های مزمن کبدی و سیروز صفراوی. در نتیجه به محض اینکه زردی شدید پوست و چشم را تجربه کردید یا رنگ مدفوع و ادرارتان تغییر کرد با پزشک خود تماس بگیرید.
همچنین شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی و برخی موارد احتمال بروز بیماری را کاهش دهید. به عنوان مثال سعی کنید یک وزن ایده‌آل داشته باشید، قند و چربی کمتری مصرف کنید و در آخر اینکه فیبر بیشتری به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.
