معرفی روش های کشت زعفران در گلخانه ( کشت ایروپونیک + هیدروپونیک)
امروزه به دلیل بحران کم آبی که در کشور وجود دارد، یکی از بهترین روش‌ها برای کاشت زعفران، کشت گلخانه‌ای است؛ با این روش در مصرف آب، بسیار صرفه‌جویی می‌شود. در این روش به دلیل اینکه از پیاز درشت و مرغوب استفاده می‌شود و همچنین به خاطر اینکه از آن‌ها در بهترین شرایط محیطی و دمایی نگهداری می‌کنند محصول بازدهی بیشتری نسبت به روش کشت سنتی دارد.
در روش کشت گلخانه ای زعفران، احتیاج به فضای زیادی نیست چون میتوان آن را به صورت طبقاتی انجام داد عموما به دو صورت کشت هیدروپونیک و ایروپونیک می توان زعفران را در گلخانه کشت کرد؛ در ادامه این مقاله با این دو روش کشت گلخانه‌ای زعفران آشنا می‌شوید.
روش کاشت زعفران ایروپونیک
نخستین بار طرح پرورش زعفران گلخانه ای، توسط یک جوان چینی به اسم بن که در رشته کشاورزی تحصیل داشت در کشور چین در سال ٢٠٠۶ اجرا شد؛ در حال حاضر این طرح در کشور امارات هم در حال اجرا است چون این کشور هم به اندازه کافی، زمین برای کشت زعفران ندارد. در تمامی گلخانه‌های سراسر جهان، کاشت زعفران در گلخانه به دو صورت انجام می‌گیرد؛ در هر دو روش به هیچ‌عنوان از خاک برای کشت استفاده نمی‌کنند.
اولین روش برای کاشت زعفران در گلخانه، کشت آیروپونیک یا هوا کشت است؛ همان طور که گفته شد برای پرورش محصول، در این روش به زمین کشاورزی و خاک مرغوب احتیاج ندارید. در کشت آیروپونیک، ریشه گیاه در هوا معلق است و به طور متداوم، مواد مغذی از طريق اسپری کردن مخلوط آب و مواد معدنی به آن می‌رسد.
خوب است بدانید که این روش فقط برای کشت زعفران به‌کار نمی‌رود؛ میتوان از آن برای پرورش انواع سبزی هم استفاده کرد با استفاده از این روش، دیگر برای کشت سبزیجات گلخانه‌ای نیاز به تهیه گلدان‌های ویژه ندارید. توجه داشته باشید گیاه به هیچ‌عنوان نبايد با آب تماس مستقیم داشته باشد؛ در روش آیروپونیک، گیاه تمام مواد غذایی را از طريق رطوبت محیط تهیه می‌کند. اگر بین آب و گیاه رابطه مستقیم برقرار شود، ممکن است مشکلاتی مانند پوسیدگی پیاز و انتقال بیماری به وجود بیاید. در روش آیروپونیک، کشاورز مجبور نیست که از فضای افقی برای کاشت استفاده کند؛ چون می‌تواند در گلخانه آیروپونیک، به صورت عمودی گیاهان زعفران را با کمی فاصله کنار هم قرار دهد.
کشت زعفران در گلخانه هیدروپونیک
يکی از روش‌های کشت گلخانه‌ای، کشت هیدروپونیک زعفران یا به زبان ساده‌تر آب کشت است؛ کلمه هیدروپونیک به معنای کشت بدون خاک است. کشت هیدروپونیک زعفران از لحاظ هزینه اولیه، به سایر روش‌های بسترسازی شباهت دارد؛ البته با استفاده از این روش راندمان کشت و تولید محصول حداقل ٣٠ درصد افزایش پیدا می‌کند.
برای ساخت سیستم سرمایش و گرمایش، در این روش یک بار هزینه می‌شود بنابراین مقدار سوددهی خالص بیشتر است. در روش هیدروپونیک، ریشه گیاه باید در آب یا در هوای فوق‌العاده مرطوب قرار بگیرد؛ البته در بعضی مواقع میتوان ریشه را در مواد جامدی ( غیر از خاک) که به مقدار بالا رطوبت را در خود ذخیره می‌کنند نگهداری کرد.
برای کشت زعفران به این روش، باید پیاز زعفران را در اواسط خرداد تا اوایل تیر ماه تهیه کرد؛ چون پیاز زعفران در این زمان خواب است. پیازها را در اواسط ماه مرداد یا اوایل شهریور، به جعبه‌های چوبی که برای گلخانه تهیه کرده‌اید انتقال دهید و سپس کار کشت را شروع کنید.
نیازهای گیاه زعفران، توسط کارشناسان اندازه‌گیری می‌شود و برای تغذیه گیاه به جای خاک از آب استفاده می‌کنند؛ البته این مواد مغذی مورد نیاز با آب ترکیب می شود و بعد آن را به گیاه بدهند. یکی از مزایای این روش این است که میتوان از کمترین میزان فضا، استفاده کرد؛ چون کشت هیدروپونیک، به صورت طبقاتی است. برای مثال فرض کنید محیط گلخانه شما برای این کار، سه‌هزار مترمربع است اما میتوان از آن به اندازه ده‌هزار مترمربع استفاده کرد. با استفاده از روش هیدروپونیک، میتوان بیشتر از یک بار زعفران در سال برداشت کرد؛ از هر هکتار، حداقل ١٠ الی ١٢ کیلوگرم زعفران به‌دست خواهد آمد.
تولید زعفران گلخانه ای
اولین قدمی که باید برای تولید زعفران در گلخانه برداشت انتخاب نوع روش کشت است؛ چون باید وسایل مورد نیاز را براساس نوع روش کاشت تامین کرد. انتخاب مکان مناسب برای ساخت گلخانه بسیار مهم است؛ بهتر است در مناطقی که بادهای شدید و برف سنگین می‌آید از ساخت گلخانه منصرف شوید.
محیط داخلی گلخانه را قفسه‌بندی کنید تا از کمترین مکان، بیشترین استفاده را ببرید؛ بهتر است جنس این قفسه‌ها از چوب طبیعی باشد.
برای خرید تجهیزات سرمایشی و گرمایشی باید به شرایط آب‌وهوایی آن منطقه توجه کرد؛ برای مثال مناطق کویری، به سیستم سرمایشی و رطوبت‌زدایی احتیاج دارند ولی دیگر سیستم گرمایشی نیاز ندارند.
بهتر است بعد از نصب تجهیزات، تمام محیط گلخانه را ضدعفونی کنید؛ با این کار از انتقال بیماری به پیازها، جلوگیری می‌کنید.
حال باید پیازهای سالم و مرغوب را برای خرید، انتخاب کنید؛ برای تهیه پیاز، دقت فراوان به خرج بدهید چون کیفیت پیاز، از همه چیز مهم‌تر است.
باید از پیازهای درشت و سالم استفاده کنید و آن‌ها را تا اوایل شهریور، در یک مکان مناسب نگهداری کنید؛ به دلیل اینکه این گیاه در فصل پاییز شکوفه می‌دهد میتوان گفت پاییز، بهار زعفران است.
بنابراین در ماه شهریور، پیازهای درشت را ضدعفونی کنید و آن‌ها را داخل جعبه‌ها بچینید؛ سپس آن‌ها را داخل گلخانه قرار بدهید از این لحظه به بعد، باید حواستان به درجه حرارت و رطوبت گلخانه باشد.
پیازها معمولا در ماه مهر، جوانه می‌زنند و در اواخر آبان گل‌دهی را شروع می‌کنند؛ زمانی که طول گیاه زعفران به ٢ الی ۵ سانتی‌‌متر رسید، درجه‌های دما و رطوبت را تغییر داده و باید در این موقع، درجه دما کمتر و رطوبت بیشتر باشد.
هنگامی که جوانه‌ها به گل رسیدند، برداشت گل‌ها را باید شروع کرد؛ بهتر است این کار را با دست انجام بدهید.
اکثرا دوره گل‌دهی، حدود ١۵ تا ٢٠ روز است؛ در روزهای اول و آخر، تعداد گل‌ها کم است.
بعد از برداشت زعفران، پیازها را برای سال بعد به زمین برگردانید تا تقویت شوند.
پیشنهاد می‌شود برای کشت زعفران به روش‌های گلخانه‌ای، از یک کارشناس یا یک فرد باتجربه کمک بگیرید تا در همه‌ی مراحل کشت در کنار شما باشند.
