تفسیر آزمایش خون: چگونه جواب آزمایش خود را بخوانیم؟
آزمایش خون یکی از روش‌های مهم تشخیصی در پزشکی است که اطلاعات بسیار ارزشمندی از وضعیت سلامتی بدن ارائه می‌دهد. در این مقاله به صورت اجمالی انواع آزمایشات خونی همراه با تفسیر آنها گرداوری شده است. تفسیر آزمایش خون برای بسیاری از مردم به دلیل عدم آشنایی با مفاهیم بیولوژی و پزشکی تا حدودی پیچیده است. از این‌رو، در این مطلب سعی داریم تا جهت آشنایی شما با آزمایشات خونی و تفاسیر آنها، مطالب مرتبط را به صورت خلاصه و کاربردی بیان کنیم.
تفسیر نتایج آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
این آزمایش به اندازه‌گیری چندین مؤلفه مهم خون از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها می‌پردازد. در ادامه به تفسیر نتایج این آزمایش می‌پردازیم:
- هماتوکریت (HCT): شاخص هماتوکریت در واقع نشان دهنده درصد حجم گلبول‌های قرمز در خون است. مقادیر نرمال هماتوکریت برای مردان بین 42 تا 52 درصد و برای زنان بین 36 تا 48 درصد است.
- هموگلوبین (HGB): هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز وجود دارد و به حمل اکسیژن کمک می‌کند. مقادیر نرمال هموگلوبین برای مردان بین 13.5 تا 17.5 گرم در دسی‌لیتر و برای زنان بین 12 تا 15.5 گرم در دسی‌لیتر است.
- گلبول‌های قرمز (RBC): گلبول‌های قرمز سلول‌هایی هستند که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌ها و دی‌اکسید کربن را از بافت‌ها به ریه‌ها حمل می‌کنند. مقادیر نرمال این سلول‌ها برای مردان بین 4.5 تا 5.9 میلیون در میکرولیتر و برای زنان بین 4.1 تا 5.1 میلیون در میکرولیتر است.
- گلبول‌های سفید (WBC): گلبول‌های سفید نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن دارند. مقادیر نرمال برای بزرگسالان بین 4,000 تا 11,000 در میکرولیتر است.
- پلاکت (PLT): نوعی از سلول‌های خونی که در توقف خونریزی نقش دارند. مقادیر نرمال پلاکت در آزمایش خون بین 150,000 تا 450,000 در میکرولیتر است.
تفسیر نتایج آزمایش‌های کبد و کلیه
آزمایش‌های کبد و کلیه از رایج‌ترین آزمایش‌های خون هستند که جهت ارزیابی عملکرد کلیه و کبد تجویز می‌شوند. تفسیر این آزمایشات به صورت زیر است:
- آلانین آمینوترانسفراز (ALT): آلانین آمینوترانسفراز آنزیمی است که در کبد تولید می‌شود و میزان بالای آن در خون می‌تواند نشان‌دهندهٔ آسیب کبدی باشد. مقادیر نرمال ALT بین 7 تا 55 واحد در لیتر است.
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): آنزیمی است که در کبد و دیگر بافت‌ها تولید می‌شود. مقادیر نرمال AST بین 8 تا 48 واحد در لیتر است.
- کراتینین (Cr): کراتینین یک پسماند متابولیک عضلانی در خون است که توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. مقادیر نرمال کراتینین برای مردان بین 0.9 تا 1.3 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و برای زنان بین 0.6 تا 1.1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
- آزمایش BUN: ترکیب BUN یک پسماند ناشی از متابولیسم پروتئین‌ها در خون است و توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. با بررسی این ترکیب در خون می‌توان عملکرد کلیه را ارزیابی کرد. مقادیر نرمال BUN در ازمایش خون بین 6 تا 20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
تفسیر نتایج آزمایش‌های لیپیدی (چربی‌های خون)
چندین نوع لیپید یا همان چربی در خون ما وجود دارند که افزایش برخی از آنها رابطه مستقیمی با ابتلا به بیماری های قلب دارد. تفسیر آزمایش لیپید به شرح زیر است:
- کلسترول کل (Total Cholesterol): کلسترول از چربی‌هایی است که در ساختار سلول‌ها و هورمون‌ها نقش دارد. مقادیر نرمال کلسترول زیر 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. اگر سطح کلسترول شما بالاتر از این مقدار باشد، پزشک ممکن است داروهایی نظیر استاتین‌ها برای کاهش سطح کلسترول تجویز نماید.
- چربی LDL: این نوع چربی که به کلسترول بد معروف است. اگر سطح LDL در آزمایش خون بالا باشد، خطر بیماری‌های قلبی و عروقی مانند ایست قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق کرونر افزایش می‌یابد. سطح LDL باید کمتر از 130 میلی‌گرم بر دسی لیتر (mg/dL) باشد. اگر سطح LDL شما بالاتر از این مقدار است، پزشک ممکن است داروهای کاهش دهنده LDL را تجویز کند.
- چربی HDL: لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL که به کلسترول خوب هم شهرت دارد، نوعی چربی در خون است که در دفع کلسترول از بدن نقش دارد. این پروتئین می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند. سطح HDL باید بیشتر از 40 میلی‌گرم بر دسی لیتر (mg/dL) باشد. اگر سطح HDL شما پایین است، پزشک ممکن است با تجویز داروهایی سطح HDL را افزایش دهد.
- تری‌گلیسرید: چربی تری‌گلیسرید نوعی دیگر از انواع مختلف لیپیدها در خون است که توسط بدن برای تأمین انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر سطح تری‌گلیسرید در خون بالا باشد، می‌تواند به بیماری‌های قلبی و عروقی منجر شود. سطح تری‌گلیسرید در آزمایش خون باید کمتر از 150 میلی‌گرم بر دسی لیتر (mg/dL) باشد.
تفسیر نتایج آزمایشات قند خون
آزمایشات قند خون به منظور اندازه‌گیری سطح گلوکز در خون صورت می‌گیرند و در تشخیص دیابت و ارزیابی سلامت بیماران دیابتی اهمیت کلیدی دارند. در ادامه مطلب به انواع آزمایشات قند خون و تفسیر آنها اشاره شده است:
- آزمایش قند خون ناشتا (FBS): برای انجام این آزمایش فرد باید حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد. سطح نرمال گلوکز ناشتا بین 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL) است. اگر سطح گلوکز خون بیش از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد.
- آزمایش قند خون تصادفی (Random Blood Glucose Test): در این آزمایش، سطح گلوکز خون در هر زمانی از روز بدون در نظر گرفتن آخرین وعده غذایی بررسی می‌شود. سطح گلوکز خون تصادفی باید کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد چراکه مقادیر بیشتر از سطح ذکر شده نشان دهنده ابتلا به دیابت است.
- آزمایش قند خون پس از وعده غذایی (Postprandial Blood Glucose Test): در این آزمایش، سطح گلوکز خون 2 ساعت پس از صرف وعده غذایی بررسی می‌شود. سطح گلوکز خون پس از وعده غذایی باید کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. مقادیر بیش از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر احتمال ابتلا به دیابت را نشان می‌دهد.
- آزمایش A1c: در آزمایش قند خون A1c، سطح گلوکز خون در طی 2 تا 3 ماه گذشته بررسی می‌شود. این آزمایش سطح میانگین گلوکز خون در طولانی مدت را نشان می‌دهد. در صورتی که سطح HbA1c کمتر از 5.7 درصد باشد یعنی سطح قند خون نرمال است اما اگر بیش از 6.5 درصد باشد، احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد.
تفسیر نتایج آزمایش‌های هورمونی
آزمایش‌های هورمونی با هدف اندازه‌گیری سطح هورمون‌های مختلف خون انجام می‌شود و نتایج آنها در تشخیص بعضی از بیماری‌ها نقش کلیدی دارد. انواع آزمایشات هورمونی و تفسیر آنها به قرار زیر است:
- آزمایش تیروئید: هورمون‌های تیروئیدی برای کنترل سوخت و ساز و تنظیم سطح انرژی و حرارت بدن بسیار حیاتی هستند از این‌رو، هرگونه اختلال و عدم تعادل در این هورمون‌ها عوارض متعددی را برای قلب و سیستم عصبی به همراه دارد. انواع آزمایش تیروئید به صورت زیر است:
آزمایش TSH
هدف از انجام این آزمایش، سنجش سطح هورمون محرک تیروئید در خون است. سطح TSH بالا در آزمایش خون نشان دهنده کاهش فعالیت تیروئید (کم کاری تیروئید)، در حالی‌که سطح TSH پایین نشان دهنده افزایش فعالیت تیروئید (پرکاری تیروئید) است.
آزمایش T4
جهت بررسی سطح هورمون تیروکسین در خون از آزمایش T4 استفاده می‌شود. سطح کم T4 نشان دهنده کاهش فعالیت تیروئید است، در حالی‌که سطح بالای آن بیانگر افزایش فعالیت تیروئید است.
آزمایش T3
در این آزمایش، سطح هورمون T3 در خون بررسی می‌شود. هورمون T3 به همراه T4 نقش مهمی در کنترل فعالیت سلول‌های بدن دارد. اگر سطح T3 کمتر از حد معمولی باشد نشان دهنده کاهش فعالیت تیروئید است، در حالی‌که سطح بیش از حد آن بیانگر افزایش فعالیت تیروئید است.
آزمایش TPO
در آزمایش TPO سطح آنتی‌بادی‌های پراکسیداز تیروئید در خون بررسی می‌شود. افزایش سطح TPO نشان دهنده بیماری هاشیموتو است که یکی از رایج‌ترین بیماری‌های تیروئید به حساب می‌آید.
- آزمایش هورمون رشد: هورمون رشد که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود برای رشد و سلامت بدن بسیار حائز اهمیت است. اگر سطح هورمون رشد در کودکی کم باشد، ممکن است منجر به کوتاهی قد و عوارض دیگر شود. همچنین، کم بودن این هورمون منجر به برخی از مشکلات سلامتی می‌شود. سطح نرمال هورمون رشد در بازه 0.2 تا 10 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL) قرار دارد. در صورت کم بودن سطح هورمون رشد، پزشک داروهایی مانند هورمون رشد تجویز می‌کند. اما اگر سطح هورمون رشد بالا باشد، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی دیگری از جمله آزمایش IGF-1 تجویز گردد.
تفسیر آزمایش خون با هومکا
در صورتی که برای خواندن جواب آزمایش خود به کمک احتیاج دارید، می‌توانید از خدمات هومکا استفاده کنید. مجموعه هومکا ارائه دهنده خدمات آزمایش در منزل و محل کار است و در کنار آن خدمات تفسیر آزمایش خون را به کمک پزشکان متخصص و مجرب ارائه می‌دهد. برای ثبت درخواست می‌توانید به سایت هومکا به آدرس www.homeca.ir مراجعه نمایید یا با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
