نوروپاتی دیابتی: علائم و درمان آسیب عصبی ناشی از دیابت
نوروپاتی دیابتی به آسیب عصبی گفته می‌شود که معمولا در افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود. بالا رفتن سطح گلوکز در بدن ممکن است که به اعصاب سراسر بدن آسیب برساند. این عارضه در بیشتر اوقات اعصاب پا را درگیر می‌کند.
عارضه نوروپاتی انواع مختلفی دارد که هرکدام علائم مخصوص به خود را دارد ولی علائم نوروپاتی دیابتی بستگی به میزان آسیب وارد شده به اعصاب دارد و معمولا شامل درد و بی‌حسی در پا و دست است. علاوه بر آن این بیماری می‌تواند موجب ایجاد مشکلاتی در سیستم گوارش، دستگاه ادراری، عروق خونی و قلب شود. برخی از افراد، درگیر علائمی خفیف می‌شوند اما نوروپاتی دیابتی برای سایر افراد می‌تواند بسیار دردناک و ناتوان کننده باشد.
در واقع نوروپاتی دیابتی عارضه‌ای جدی ناشی از دیابت است و ممکن است که ۵۰ درصد افراد مبتلا را درگیر کند. برای جلوگیری از بروز این بیماری شما باید به طور مداوم قند خون خود را بررسی کرده و سبک زندگی سالم را حفظ کنید. با رعایت موارد ذکر شده از پیشرفت نوروپاتی دیابتی جلوگیری می‌شود.
علائم نوروپاتی دیابتی چیست؟
علائم نوروپاتی معمولا به تدریج ظاهر شده و در اکثر اوقات اعصاب پا درگیر می‌شوند. این بیماری علائم دردناک و یا حس گزگز شدن را به پاهای شما القا می‌کند.
به طور کلی علائم با توجه به مناطق آسیب دیده متفاوت است و عبارتند از:
- حساس شدن نسبت به لمس
- از بین رفتن حس لامسه
- عدم هماهنگی در هنگام راه رفتن
- بی حسی یا گزگز دست یا پا
- حس سوزش در پا مخصوصا هنگام شب
- ضعف و تحلیل عضلانی
- احساس نفخ یا پری معده
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال یا یبوست
- سرگیجه در هنگام ایستادن
- عرق کردن بیش‌از حد و یا عدم تعرق
- مشکلات در مثانه، مانند تخلیه نشدن آن
- خشکی واژن
- اختلال در نعوظ
- ناتوانی در هنگام پایین بودن گلوکز خون
- ایجاد مشکل در بینایی، مانند دوبینی
- افزایش ضربان قلب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز علائم زیر حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
- بریدگی یا زخمی که بر روی پای شما عفونت کرده و یا خوب نمی‌شود.
- سوزش، گزگز، حس ضعف و درد در دست یا پا به گونه‌ای که فعالیت‌های روزانه و یا خواب را دچار اختلال کند.
- بروز مشکلاتی در هضم، ادرار و یا عملکرد جنسی
- سرگیجه و غش
پزشکان توصیه می‌کنند که غربالگری نوروپاتی دیابتی بلافاصله پس از تشخیص دیابت نوع ۲ و پنج سال پس از تشخیص دیابت نوع ۱ آغاز شود. بعد از آن، عمل غربالگری باید یک بار در هر سال انجام گیرد.
نوروپاتی دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
متاسفانه هیچ درمانی برای نوروپاتی دیابتی وجود ندارد، اما با رعایت موارد ذکر شده شما می‌توانید از پیشرفت آن جلوگیری کنید. به عنوان مثال نگه‌داشتن سطح قند خون در محدوده سالم بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به این بیماری و یا کاهش سرعت پیشرفت آن است علاوه بر آن سطح قند خون سالم می تواند برخی از علائم را نیزکاهش دهد.
ترک سیگار و ورزش منظم نیز قسمت دیگری از روند درمانی محسوب می‌شود. همچنین بهتر است که قبل شروع برنامه رژیمی جدید با پزشک خود مشورت داشته باشید و در مورد درمان مکمل و یا داروهای مخصوص بیماری نوروپاتی بپرسید.
مدیریت درد
برای کاهش درد ممکن است از داروهای مخصوص نوروپاتی دیابتی استفاده شود. حتما با پزشک خود در مورد عوارض جانبی داروهای مورد استفاده مشورت کنید. تحقیقات نشان داده است که چند نوع دارو در درمان علائم این بیماری موثر است.
روش طب سوزنی نیز به عنوان درمان‌های مکمل و جایگزین پیشنهاد می‌شود. داروهای موضعی نظیر کپسایسین می‌تواند برای کاهش درد این بیماری مفید باشد. سایر روش‌های درمانی ممکن است همراه با دارو، تاثیر بیشتری داشته و درد را تسکین دهد.
مدیریت عوارض
بسته به میزان بیماری نوروپاتی، پزشک می‌تواند دارو و روش‌های درمانی موثر را برای شما مشخص کند و یا ایجاد تغییراتی را در سبک زندگی پیشنهاد دهد. موارد ذکر شده می‌تواند علائم را کاهش داده و از بروز عوارض جلوگیری کند.
مثلا اگر به دلیل نوروپاتی دچار مشکلات گوارشی شده‌اید، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که وعده‌های غذایی خود را کاهش دهید و میزان فیبر و چربی را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
در صورتی که خشکی واژن داشته باشید، پزشک ممکن است یک داروی روان‌کننده به شما پیشنهاد دهد. اگر دچار مشکلاتی در نعوظ شده‌اید، ممکن است داروهایی تجویز شود که عوارض را کاهش دهد.
به طور کلی بیماری نوروپاتی در افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است و می‌تواند باعث عوارضی جدی مانند زخم پای دیابتی شده و در صورت عدم رسیدگی می تواند منجر به قطع عضو شود. در صورتی که دچار نوروپاتی محیطی شده اید، حتما از پای خود مراقبت ویژه داشته باشید و در صورت آسیب‌دیدگی یا زخم سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض عدم توجه به نوروپاتی دیابتی
عدم توجه به نوروپاتی دیابتی ممکن است باعث عوارضی جدی شود، مانند:
- هیپوگلیسمی: سطح قند خون زیر ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر موجب ایجاد عوارضی نظیر لرز، تعریق و افزایش ضربان قلب می‌شود. اما متاسفانه افرادی که دچار نوروپاتی هستند ممکن است این علائم اخطاردهنده را تجربه نکنند.
- از دست دادن انگشت و یا ساق پا: آسیب عصبی ناشی از این بیماری می‌تواند موجب از دست دادن حس در پا شود، بنابراین در صورت عدم توجه حتی بریدگی‌های جزئی می‌توانند به زخم پای دیابتی تبدیل شوند. در موارد شدید، عفونت می‌تواند به استخوان گسترش یافته و در نهایت منجر به نکروزه شدن بافت شود. در این صورت پزشکان باید با قطع انگشت یا حتی بخشی از ساق پا بیمار را نجات دهند.
- عفونت دستگاه ادراری و تکرر ادرار: در صورتی که اعصاب موجود در مثانه آسیب ببینند، ممکن است هنگام ادرار کردن مثانه به طور کامل تخلیه نشود. در این صورت باکتری‌ها در مثانه و کلیه ها تجمع یافته و در نهایت موجب عفونت مجاری ادراری می‌شوند. آسیب عصبی ناشی از این بیماری همچنین می‌تواند بر کنترل ماهیچه‌هایی که ادرار را آزاد می کنند، تأثیر بگذارد و منجر بی اختیاری ادرار شود.
- افت شدید فشار خون: در صورتی که اعصابی که جریان خون را کنترل می‌کنند آسیب ببینند، توانایی بدن در تنظیم فشار خون کاهش می‌یاید. در نهایت این قضیه موجب افت شدید فشار در هنگام ایستادن، نشستن یا دراز کشیدن شده و ممکن است منجر به سرگیجه و غش شود.
- مشکلات گوارشی: در صورتی که آسیب عصبی بر دستگاه گوارش تاثیر بگذارد، احتمال بروز یبوست، اسهال یا هر دو وجود دارد. آسیب عصبی ناشی از دیابت ممکن است موجب عارضه گاستروپارزی شود، در این وضعیت معده خیلی آهسته تخلیه شده و یا اصلا خالی نمی‌شود. این عارضه در نهایت نفخ و سوء هاضمه را به همراه دارد.
- اختلال عملکرد جنسی: نوروپاتی اغلب بر اعصاب اندام‌های جنسی تأثیر گذاشته و موجب آسیب می‌شود. مردان ممکن است دچار اختلال نعوظ شده و زنان ممکن است در برانگیختگی جنسی مشکل پیدا کنند.
- افزایش یا کاهش تعریق: این بیماری می‌تواند عملکرد غدد عرق را مختل کرده و کنترل دمای بدن دچار اشکال شود.
آیا می توانم از نوروپاتی دیابتی پیشگیری کنم؟
در صورتی که بتوانید سطح قند خون خود را به دقت مدیریت کنید، می‌توانید از نوروپاتی دیابتی جلوگیری کنید. در نتیجه برای رسیدن به این هدف لازم است که موارد زیر را رعایت کنید:
- نظارت بر سطح گلوکز خون
- مصرف داروها طبق نسخه پزشک
- مدیریت رژیم غذایی
- داشتن سبک زندگی فعال
