آیا سونوگرافی کلیه ضرر دارد؟ ضرورت انجام سونوگرافی برای کلیه
نام دیگر سونوگرافی کلیه، سونوی رنال (Renal ultrasound) است. سونوگرافی کلیه یک آزمایش تشخیصی غیرتهاجمی است و تصاویری را تولید می‌کند که برای ارزیابی اندازه، شکل و محل کلیه‌ها استفاده می شود. یکی از موارد کاربرد سونوگرافی در پزشکی که در ادامه به آن می پردازیم، ارزیابی جریان خون در کلیه‌ها است. همچنین برای بررسی موارد دیگری همچون وجود سنگ کلیه استفاده می‌شود.
آیا سونوگرافی کلیه خطر دارد؟
برای تصویربرداری از کلیه و بررسی این اندام از بدن، از امواج صوتی استفاده می‌شود که برخلاف اشعه ایکس، هیچ ضرری برای بدن ندارد.
روند انجام سونوگرافی کلیه به این شکل است که پس از قرار دادن ژل مخصوص سونوگرافی روی کلیه‌ها و پخش کردن آن، پروب دستگاه سونوگرافی را روی کلیه قرار داده و از این طریق امواج صوتی با کلیه برخورد خواهند کرد. پس از دریافت این امواج توسط بدن و اعمال تغییراتی در سرعت و انرژی که به دلیل برخورد با بافت کلیه است، این امواج به پروب دستگاه برگشته و از این طریق، کلیه روی صفحه نمایشگر دستگاه سونوگرافی، قابل مشاهده خواهد بود.
سونوی کلیه طبق دستور پزشک به دو شکل انجام می‌شود. یکی انجام سونوگرافی کلیه با مثانه پر و دیگری با مثانه خالی است. تجویز هر کدام از این موارد، بنا به صلاحدید پزشک خواهد بود؛ اما به طور کل پزشک توصیه می‌کند هر دو حالت تصویربرداری شود. طی سونوگرافی کلیه، کلیه راست، کلیه چپ و مثانه بررسی می‌شوند؛ به همین دلیل است که پزشک توصیه می‌کند سونوگرافی کلیه به دو شکل یعنی با مثانه پر و خالی انجام شود.
طبق تمام موارد بیان شده که شامل نوع سونوگرافی و روند انجام آن است، می‌بینیم که هیچگونه خطری برای کلیه وجود نداشته و هیچ آسیبی به بدن وارد نمی‌شود. بنابراین با قاطعیت می‌توان بیان کرد سونوگرافی کلیه خطر ندارد.
در چه مواردی باید از سونوگرافی کلیه استفاده شود؟
بنا به تشخیص پزشک متخصص، ممکن است سونوگرافی کلیه توصیه شود. برخی از دلایل انجام سونوگرافی در ادامه بیان شده است:
عفونت
ممکن است بنا به دلایلی، یکسری باکتری از مجاری ادراری به کلیه‌ها برگشته و اینگونه باعث بروز عفونت در کلیه شوند. در این شرایط پزشک متخصص برای تشخیص دقیق بیماری، سونوگرافی کلیه را تجویز می‌کند. لازم به ذکر است که درصد ابتلا به عفونت کلیه در بانوان، نسبت به آقایان بیشتر است.
سنگ کلیه
به طور معمول سنگ کلیه در مجاری ادراری فرد بیمار حرکت کرده و باعث ایجاد دردی شدید در کلیه می‌شود. هر چه میزان درد بیشتر باشد به این معناست که اندازه سنگ بزرگتر است. در صورتی که پزشک احتمال وجود سنگ کلیه را تشخیص دهد، سونوی رنال را تجویز خواهد کرد.
وجود سنگ کلیه در بدن بسیار دردآور بوده و تحمل این درد برای افراد غیر قابل تحمل است، البته در برخی شرایط ممکن است سنگ کلیه به اندازه‌ای کوچک باشد که فرد متوجه آن نشده و از طریق مجاری ادراری آن را دفع کند و فقط کمی سوزش ادرار را تجربه کند.
اما در موارد شدیدتر و در صورت وجود سنگهای بزرگتر، نیاز به پیگیری راه‌های درمانی همچون مصرف دارو و در شرایط حاد، استفاده از دستگاه لیزر به عنوان سنگ شکن (که امکان خورد کردن سنگ را فراهم می‌کند تا فرد بتواند از طریق مجاری ادراری آنها را دفع کند) خواهد بود. در انتها نیز ممکن است پزشک با مشاهده شرایط بسیار حاد، جراحی را برای خارج کردن سنگ کلیه، توصیه کند.
از طریق سونوگرافی کلیه به راحتی می‌توان تعداد، ابعاد و محل دقیق سنگهای کلیه را در بدن فرد بیمار تشخیص داد.
آسیب حاد کلیوی
آسیب حاد کلیوی ناشی از عدم کارکرد کلیه‌ها طی چندین ساعت یا چند روز است. عدم کارکرد کلیه‌ها، موردی بسیار خطرناک است که حتی ممکن است باعث مرگ فرد شود. بنابراین پزشک در صورت تشخیص این شرایط، سونوگرافی کلیه را تجویز خواهد کرد.
احساس درد کلیه
در صورت احساس درد در نواحی میانی تا بالای کمر و پهلوی خود حتما به پزشک مراجعه کنید، در این شرایط پزشک سونوگرافی کلیه را برای شما تجویز می‌کند.
تومورهای کلیوی
تومور «کارسینوم» سلول کلیوی، شایع‌ترین توموری است که در کلیه ایجاد می‌شود. علائم ایجاد این تومور در بدن، خون در ادرار، ورم پهلو و همچنین احساس درد زیاد در پهلوهاست. البته این نوع تومور بیشتر در کلیه افراد سالخورده مشاهده می‌شود. با استفاده از سونوگرافی کلیه به راحتی این نوع تومور قابل تشخیص است.
بیماری پلی کیستیک
نوعی بیماری وراثتی به نام پلی کیستیک وجود دارد که در این بیماری، درون کلیه مایعی درون یکسری کیسه جمع شده و کیسه‌های حاوی مایع، باعث افزایش سایز کلیه خواهند شد. در صورت افزایش بیش از حد سایز کلیه‌ها، ممکن است به طور کامل کلیه‌ها از کار بیافتند. با استفاده از سونوی رنال، پزشک می‌‌تواند تغییر اندازه غیر عادی و وجود کیست‌‌های درون کلیوی را تشخیص دهد.
نمونه برداری
یکی دیگر از موارد کاربرد سونوی رنال، نمونه برداری از بافت کلیه برای جراحی است.
دیگر موارد مورد بررسی با انجام سونوی رنال شامل موارد زیر است:
- پیوند کلیه
- بررسی قراردادن سوزن بیوپسی
- بررسی قرار دادن نفروستومی در کلیه
- بررسی مثانه
- تشخیص ابعاد اندازه کلیه‌ها
- انسداد کلیه
- تشخیص نارسایی کلیه با سونوگرافی
مضرات سونوگرافی کلیه برای بدن
همانطور که بیان شده به دلیل عدم استفاده از اشعه ایکس، هیچ خطری بیمار را تهدید نکرده و به طور کل انجام سونوگرافی کلیه هیچگونه ضرری برای بدن نخواهد داشت.
اقدامات قبل از سونوگرافی کلیه
انجام سونوگرافی کار پیچیده‌ای نیست و به آمادگی خاصی نیاز ندارد. زمان انجام برخی از اسکن‌ها باید ناشتا باشید، برای مثال هنگام انجام سونوگرافی کیسه صفرا، نباید چیزی بنوشید یا بخورید. هنگام انجام برخی دیگر از موارد مانند سونوگرافی واژینال باید آب بنوشید تا مثانه شما پر شده و عکس‌های واضح‌تری از اندام‌های شما گرفته شود.
بهتر است از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید و به جای آن لباس‌های گشاد و آزاد، به تن کنید. اگر از جواهرات خاصی در ناحیه مورد نظر استفاده می‌کنید، قبل از سونوگرافی، آنها را در بیاورید. هرمعاینه ای که با استفاده از اولتراسوند انجام می شود؛ نکات مخصوص خود را دارد که در ادامه بیشتر به این نکات می‌پردازیم.
- به طور کلی انجام سونوگرافی کلیه نیاز به آمادگی خاصی ندارد. فقط برای انجام سونوگرافی با مثانه پر یا خالی، پزشک توصیه می‌کند که ابتدا با مثانه خالی و سپس با مصرف نوشیدن آب زیاد، با مثانه پر سونوگرافی انجام دهید.
- در برخی شرایط و برای برخی افراد که داروهایی خاص مصرف می‌کنند، ممکن است پزشک توصیه کند مصرف دارو را قبل از سونوگرافی قطع کرده یا فقط روز سونوگرافی مصرف نکنید.
اقدامات بعد از سونوگرافی کلیه
سونوگرافی کلیه، روشی غیرتهاجمی بوده و پس از انجام آن هیچگونه مراقبتی نیاز ندارد. صرفا با دریافت نتیجه آزمایش به پزشک خود مراجعه کنید و در صورت لزوم روند درمان را در پیش گیرید.
در پایان باید گفت به دلیل عدم استفاده از اشعه ایکس در تصویربرداری سونوگرافی، هیچ خطری برای بیمار وجود نداشته و انجام سونوی رنال هیچگونه عوارضی نخواهد داشت.
