علائم و روشهای تشخیص عفونت ریه
علائم عفونت ریه ممکن است شبیه به سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد. با توجه به شیوع ویروس کرونا، افراد زیادی دچار عفونت ریه از نوع ذات الریه شده‌اند (تفاوت علائم ویروس کرونا با آنفولانزا و سرماخوردگی بسیار کم است). در ادامه درباره علائم و نشانه‌های عفونت ریه که باید جدی گرفته شود را بررسی کرده‌ایم.
عفونت دستگاه تنفسی (RTIs) می‌تواند در اثر ویروس، باکتری وحتی گاهی قارچ ایجاد شود. یکی از شایع‌ترین انواع عفونت‌‌های ریه، ذات الریه (Pneumonia) است. ذات الریه، که روی کیسه‌‌های هوایی کوچک ریه تأثیر می‌گذارد، بیشتر در اثر باکتری‌‌های مسری ایجاد می‌شود، اما عفونت ریهها می‌تواند در اثرویروس نیز ایجاد شود.
عفونت ریه چطور بروز پیدا می‌کند؟
هنگامی‌که لوله‌‌های بزرگ برونشی که هوا را به داخل ریه منتقل می‌کنند، آلوده می‌شوند، به آن برونشیت گفته می‌شود. برونشیت بیشتر از طریق باکتری‌‌های ناشی از ویروس است. ویروس‌‌ها همچنین می‌توانند به ریهها یا معابرهوایی که به ریهها می‌رسد، حمله کنند که بیماری برونشیولیت گفته می‌شود. برونشیولیت ویروسی بیشتردرنوزادان مشاهده می‌شود.
عفونت‌‌های ریوی مانند ذات الریه معمولاً خفیف است، اما می‌تواند جدی باشد، به خصوص برای افرادی که سیستم‌ایمنی ضعیف شده یا شرایط مزمن مانند بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) دارند.
علائم عفونت ریه
علائم عفونت ریه ازخفیف تا شدید متفاوت است. عوامل مختلفی ازجمله سن وسلامتی کلی و‌اینکه آیا بیماری با ویروس، باکتری یا قارچ ایجاد شده است در آن موثر است. علائم عفونت در ریهها ممکن است شبیه به سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد، اما ماندگاری بیشتری دارند.
شایع‌ترین علائم عفونت ریه عبارتند از:
1. سرفه‌ای که خلط غلیظ ایجاد می‌کند
سرفه کمک می‌کند تا بدن شما ازمخاطی که از التهاب راه‌‌های هوایی و ریهها ایجاد می‌شود، خلاص شود. این مخاط همچنین ممکن است حاوی خون باشد. با برونشیت یا ذات الریه، سرفه‌‌ها آنقد سنگین است که اخلاط سنگین ایجاد کند که ممکن است رنگ مشخصی داشته باشد، ازجمله:
- بی‌رنگ؛
- سفید؛
- سبز؛
- زرد مایل به خاکستری؛
حتی بعد از بهبود علائم دیگر، سرفه می‌تواند چندین هفته ادامه‌دار باشد.
2. درد قفسه سینه
درد قفسه سینه که در اثر عفونت ریه ایجاد می‌شود، اغلب به صورت تیز یا خفه‌کننده توصیف می‌شود. در هنگام سرفه یا نفس کشیدن عمیق، درد قفسه سینه بدتر می‌شود. گاهی اوقات دردهای شدید می‌تواند در قسمت میانی تا پشت شما احساس شود.
3. تب
هنگامی‌که بدن شما سعی درمقابله با عفونت دارد، تب دارمی‌شود. دمای معمولی بدن معمولاً در حدود 98.6 درجه فارنهایت (37 درجه سانتیگراد) است. اگر عفونت باکتریایی ریه دارید، تب شما ممکن است به اندازه 105 درجه فارنهایت خطرناک (40.5 درجه سانتیگراد) افزایش یابد.
تب بالای 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) اغلب منجر به بسیاری از علائم دیگر از جمله:
- تعریق؛
- لرز؛
- دردهای عضلانی؛
- کمبود آب بدن؛
- سردرد؛
- ضعف؛
اگر تب شما بالاتر از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) است یا بیش از سه روز ادامه دارد باید به پزشک مراجعه کنید.
4. درد بدن
عضلات و کمر شما ممکن است در هنگام ابتلا به عفونت ریه درد بگیرند. به این شرایط میالژی یا میالژیا به معنای درد عضلانی (Muscle pain) گفته می‌شود. گاهی اوقات التهاب در ماهیچه‌ها می تواند باعث بدن درد باشد. همچنین درصورت ابتلا به عفونت نیز می‌تواند به درد بدن منجر شود.
5. آبریزش بینی
آبریزش بینی و سایر علائم مانند آنفولانزا مانند عطسه، اغلب با عفونت ریه مانند برونشیت همراه است.
6. تنگی نفس
تنگی نفس به‌این معنی است که احساس می‌کنید تنفس دشوار است یا نمی‌توانید نفس بکشید. اگر در تنفس مشکل دارید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
7. خستگی
معمولاً وقتی بدن شما با عفونت مبارزه می‌کند احساس ضعف و خستگی می‌کنید. در این شرایط حتماً باید استراحت کنید تا بدن به شرایط عادی خودش برگردد.
8. خس خس سینه
هنگام بازدم، ممکن است صدای سوت‌‌های پر صدا (خس خس)، بشنوید که یکی از دلایل آن می‌تواند تنگ‌شدن مجاری تنفسی یا التهاب می‌شود.
9. مات شدن پوست یا لب
یکی دیگر از نشانه‌های عفونت در ریهها، مات شدن پوست یا لب است. به دلیل کمبود اکسیژن ممکن است لب و ناخن‌‌ها کمی‌به رنگ آبی ظاهر شود.
10. صدای خس خس در ریهها
یکی از علائم شایع عفونت ریه، صدای‌ترک خس خس در ریهها است، که به عنوان (Bibasilar Crackles) نیز شناخته می‌شود. پزشک می‌تواند با استفاده از ابزاری به نام گوشی‌های پزشکی (Stethoscope) این صداها را بشنود.
علل عفونت ریه
برونشیت، ذات الریه و برونشیولیت، سه نوع عفونت ریه هستند که در اثر ویروس یا باکتری ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین میکرو ارگانیسم‌‌های مسئول برونشیت عبارتند از:
- ویروس‌‌هایی مانند ویروس آنفولانزا یا ویروس سینسیتیال تنفسی (RSV)؛
- باکتری‌هایی مانند مایکوپلاسما پنومونیه، پنومونیه کلامیدیا، و بوردتلاپرتوسیس؛
شایع‌ترین میکروارگانیسم‌‌های مسئول پنومونی عبارتند از:
- باکتری‌هایی مانند استرپتوکوکوس پنومونیه (شایع‌ترین)، هموفیلوس آنفولانزا و پنومونیه مایکوپلاسما؛
- ویروس‌‌هایی مانند ویروس آنفولانزا یا RSV؛
به ندرت، عفونت ریه می تواند توسط قارچ مانند پنوموسیستیس، آسپرژیلوس، یا هیستوپلاسما کپسولاتوم ایجاد می‌شود.
تشخیص عفونت ریه
برای تشخیص عفونت ریه ابتدا باید به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص عفونت در ریه، پزشک ممکن است در مورد شغل، مسافرت اخیر یا تماس باحیوانات از شما سؤال کند. پزشک دمای بدن را اندازه‌گیری می‌کند و با گوشی پزشکی به سینه گوش می‌دهد تا صداهای خس‌خس ریه را بررسی کند.
روشهای متداول دیگر برای تشخیص عفونت ریه عبارتند از:
- تصویربرداری، مانند رادیوگرافی قفسه سینه یا سی‌تی‌اسکن؛
- اسپیرومتری، ابزاری برای اندازه‌گیری میزان و سرعتی که هوا با هر نفس وارد ریه می‌شود، را اندازه‌گیری می‌کند.
- پالس اکسی‌متری برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن در خون؛
- نمونه‌ای از مخاط یا ترشحات بینی برای آزمایش بیشتر؛
- نمونه‌گیری از گلو با سواب؛
- آزمایش شمارش کامل خون (CBC)؛
- آزمایش کشت‌خون؛
درمان عفونت ریه
برای پاکسازی ریه از عفونت باکتریایی نیاز به آنتی بیوتیک است. عفونت قارچی ریه به یک داروی ضد قارچ مانند کتوکونازول یا ووریکونازول نیاز دارد. آنتی بیوتیک‌‌ها روی عفونت‌‌های ویروسی کار نمی‌کنند. در بیشترمواقع، باید صبر کنید تا بدن به تنهایی عفونت ویروسی را خارج کند.
در ضمن، می‌توانید به بدن درمقابل عفونت‌ها کمک کرده و با استفاده از روشهای زیر عفونت‌ها را از بین ببرید:
- مقدارزیادی آب بنوشید.
- چای داغ را با عسل یا زنجبیل امتحان کنید.
- آب نمک غرغره کنید.
- تا حد امکان استراحت کنید.
- از رطوبت ساز برای ایجاد رطوبت درهوا استفاده کنید.
- تا خروج بیماری آنتی‌بیوتیک تجویزشده مصرف کنید.
برای عفونت شدیدتر ریه، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید. در صورت مشکل در تنفس، ممکن است در طی مدت مصرف آنتی‌بیوتیک، مایعات داخل وریدی و تنفس درمانی دریافت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود
در صورت عدم درمان، عفونت ریه می‌تواند جدی باشد. به طورکلی، اگرسرفه شما بیش از سه هفته طول بکشد، یا در تنفس مشکل داشتید باید به پزشک مراجعه کنید. تب بسته به سن می‌تواند به معنی موارد مختلف باشد. به طور کلی، باید‌این دستورالعمل‌‌ها را دنبال کنید:
نوزادان
در نوزادان اگر علائم زیر وجود داشته باشد باید به پزشک مراجعه شود:
- نوزاد 3 ماهه، با دمای بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد)؛
- نوزاد بین 3 تا 6 ماه، با تب بالاتر از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) و غیر منتظره و تحریک پذیر، بی حس یا آزار دهنده باشد
- نوزاد بین 6 تا 24 ماه، با تب بیش از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) بیش از 24 ساعت.
فرزندان
اگر فرزندتان علائم زیر را دارد به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالاتر از 102.2 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) دارد.
- بی‌میل یا تحریک پذیر است، مرتب استفراغ می‌کند، یا سردرد شدید دارد.
- بیش از سه روز تب داشته باشد.
- یک بیماری پزشکی جدی یا ضعف سیستم‌ایمنی دارد.
بزرگسالان
در صورت دیدن علائم زیر به پزشک مرجعه کنید:
- دمای بدن بیش از 103 درجه فارنهایت (39.4 درجه سانتیگراد) داشته باشید.
- بیش از سه روز تب داشتید.
- یک بیماری پزشکی جدی با نقض سیستم‌ایمنی.
همچنین اگر تب با هر یک ازعلائم زیرهمراه باشد، باید به دنبال درمان اضطراری باشید یا در صورت بروز تب با هر یک از علائم زیر با اورژانس (شماره 115) تماس بگیرید:
- سردرگمی‌ذهنی؛
- مشکل تنفسی؛
- گرفتگی گردن؛
- درد قفسه سینه؛
- تشنج؛
- استفراغ مداوم؛
- بثورات غیرمعمول پوستی؛
- توهم؛
- گریه غیرقابل تحمل در کودکان؛
اگر سیستم‌ایمنی ضعیفی دارید و تب، تنگی نفس یا سرفه‌ای که خون به وجود می‌آورد، فوراً به دنبال مراقبت‌‌های پزشکی باشید.
جلوگیری از عفونت ریه
نمی‌توان از همه عفونت‌‌های ریه جلوگیری کرد، اما می‌توانید با نکات زیر خطر خود را به حداقل برسانید:
- مرتباً دستان خود را بشویید.
- از تماس با صورت یا دهان خودداری کنید.
- از به اشتراک گذاشتن ظروف، غذا یا نوشیدنی با افراد دیگر خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در مکانهای شلوغی که ویروس به راحتی پخش شود، خودداری کنید.
- سیگار نکشید.
- برای جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا هر ساله واکسن آنفولانزا بزنید.
برای افراد در معرض خطر بیشتر، بهترین راه برای جلوگیری از ذات الریه باکتریایی از شایع‌ترین سویه‌‌های باکتری با یکی از دو واکسن است:
- واکسن کونژوگه پنوموکوکی PCV13؛
- واکسن پلی ساکارید پنوموکوکی PPSV23؛
این واکسن‌‌ها برای موارد زیر توصیه می‌شود:
- نوزادان؛
- بزرگترها؛
- افرادی که سیگار می‌کشند؛
- کسانی که شرایط بهداشتی مزمن دارند؛
سخن پایانی
عفونت ریه باعث علائمی مشابه سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌شود، اما ممکن است شدیدتر باشد و به طورمعمول دوام بیشتری داشته باشد. سیستم‌ایمنی بدن به طورمعمول قادر خواهد بود عفونت ریه ویروسی را با گذشت زمان پاک کند. از آنتی بیوتیک‌‌ها برای درمان عفونت‌‌های باکتریایی ریه استفاده می‌شود.
اگرعلائم زیر را دارید:
- مشکل در تنفس؛
- رنگ مایل به آبی در لب یا نوک انگشتان؛
- درد شدید قفسه سینه؛
- تب بالا؛
- سرفه با مخاطی که رو به وخامت است.
و همچنین افراد بزرگتر از 65 سال، کودکان زیر 2 سال و افرادی که شرایط بهداشتی مزمن دارند یا سیستم‌ایمنی ضعیف دارند، در صورت بروز هرگونه علائم عفونت ریه، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
