مهارت های زندگی و هرآنچه که باید بدانید
مهارت های زندگی برای همه‌ی ما آشناست و تعریف آن سخت نیست. مهارت های زندگی به افراد کمک می‌کند روش‌های مقابله با مشکلات را یاد گرفته و به سمت رفتارهای مخرب مثل اعتیاد، رفتارهای هیجانی، تصمیمات اشتباه و... نروند. مهارت تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر خلاق و تفکر نقاد انواعی از مهارت های زندگی هستند که به جزئیات آنها در مقاله بیشتر پرداخته شده است.
مهارت های زندگی چیست؟
مهار های زندگی (Life Skills) توانایی‌هایی هستند که با تمرین مداوم پرورش می‌یابند و افراد را برای روبه‌رو شدن با مسایل روزمره زندگی، آماده می‌کنند. مهارت‌های زندگی، مجموعه‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌های فردی و گروهی هستند که افراد برای زیستن در هزاره جدید به آن نیاز دارند.
خلاصه: توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با چالش‌ها و ضروریات زندگی روزمره خود کنار بیاید، مهارت‌های زندگی نام دارد.
لیست مهارت های ده گانه زندگی
سازمان جهانی بهداشت در سال 1993، ده مهارت را به عنوان مهارت های زندگی اصلی معرفی کرد که در ادامه اشاره شده است. یادگیری هر یک از این مهارت‌ها فرایندی زمان بر بوده که نیازمند تلاش و پشتکار افراد است و در نهایت باعث موفقیت در بسیاری از جنبه‌های زندگی می‌شود.
مهارت‌های دهگانه زندگی که برای زندگی هر فردی لازم است، عبارتند از:
- مهارت خودآگاهی؛
- مهارت همدلی؛
- مهارت ارتباط موثر؛
- مهارت روابط بین فردی؛
- مهارت مقابله با استرس؛
- مهارت مدیریت هیجان؛
- مهارت حل مسئله؛
- مهارت تصمیم گیری؛
- مهارت تفکر خلاق؛
- مهارت تفکر نقادانه.
در ادامه درباره انواع مهارت های زندگی توضیحات بیشتری داده‌ایم:
1. مهارت خودآگاهی
مهارت خودآگاهی توانایی شناخت نقاط ضعف و قوت هر فرد است. اگر هر فرد بتواند تصویری واقع بینانه از خود کسب کند و نیازها و تمایلاتش را به خوبی بشناسد، می‌تواند با حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی‌اش آشنا شود.
مهارت خودآگاهی شامل موارد زیر می‌شود:
- آگاهی از نقاط ضعف؛
- آگاهی از نقاط قوت؛
- تصویر واقع بینانه از خود؛
- آگاهی از حقوق و مسئولیت‌ها؛
- توضیح ارزش‌ها.
2. مهارت همدلی
همدلی به این معنی است که فرد در هر شرایطی، چه خوب و چه بد، بتواند دیگران و مشکلاتشان را درک کند. به این ترتیب، دیگران را دوست دارد و دیگران نیز او را دوست دارند و به هم توجه می‌کنند که در نتیجه، روابط اجتماعی افراد با یکدیگر بهتر می‌شود.
مهارت همدلی شامل موارد زیر می‌شود:
- علاقه داشتن به دیگران؛
- تحمل افراد مختلف و پذیرش دیگری؛
- قبول تفاوت‌ها؛
- دوست‌یابی؛
- احترام قائل شدن برای دیگران.
3. مهارت ارتباط موثر
با کسب این مهارت، افراد می‌آموزند برای درک بهتر دیگران، به شیوه‌ای درست، به صحبت‌های آنها گوش دهند. همچنین فرد بتواند نیازها و احساسات خودش را با دیگران در میان بگذارد تا هم نیازهای دیگران و هم نیازهای خودش برآورده شود و در نتیجه ارتباطی رضایت بخش شکل گیرد.
مهارت ارتباطی شامل موارد زیر می‌شود:
- ارتباط کلامی و غیر کلامی موثر؛
- ابراز وجود؛
- مذاکره؛
- امتناع؛
- غلبه بر خجالت؛
- گوش دادن.
4. مهارت روابط بین فردی
این مهارت، مشارکت و اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران را مشخص می‌کند و موجب می‌شود تا روابط دوستانه‌ای را با دیگران ایجاد کند و دوستی‌های ناسالم را خاتمه دهد تا کسی از چنین روابطی آسیب نبیند.
مهارت ارتباط بین فردی شامل موارد زیر می‌شود:
- همکاری و مشارکت؛
- اعتماد به گروه؛
- تشخیص مرزهای بین فردی مناسب؛
- دوست یابی؛
- شروع و خاتمه ارتباطات.
5. مهارت مقابله با فشار عصبی
زندگی در دنیای مدرن با فشارهای روحی و روانی بسیاری همراه است. اگر این فشارها بیش از حد به طول بینجامد بر زندگی افراد تاثیر منفی می‌گذارد و زمینه ساز بروز مشکلات جدی می‌شود. با آموختن این مهارت افراد هیجان‌های مثبت و منفی را در خود و دیگران می‌شناسند و سعی می‌کنند واکنشی نشان دهند که این عوامل مشکلی برای آنها ایجاد نکنند.
6. مهارت مدیریت هیجان
هر انسانی که در زندگی خود با هیجانات گوناگونی از جمله غم، خشم، ترس، خوشحالی، لذت و موارد دیگر مواجه است که همه این هیجانات بر زندگی او تاثیر می‌گذارد. شناخت و مهار این هیجانات، همان مدیریت هیجان است. برای کسب این مهارت فرد به طور کامل باید بتواند احساسات و هیجانات دیگران را نیز درک و به نوعی این هیجانات را مهار کند.
مهارت مقابله با هیجانات منفی (مدیریت هیجان) شامل موارد زیر می‌شود:
- شناخت هیجانات خود و دیگران؛
- مقابله صحیح با هیجانات؛
- مقابله با موقعیت هایی که قابل تغییر نیستند.
7. مهارت حل مسئله
زندگی سرشار از مسائل ساده و پچیده است. با کسب این مهارت بهتر می‌توانیم مشکلات و مسائلی را که هر روز در زندگی برایمان رخ می‌دهند، از سر راه زندگی‌مان برداریم.
8. مهارت تصمیم‌گیری
برای برداشتن هر قدمی در زندگی باید تصمیم‌گیری کنیم، مسیر زندگی انسان را تصمیم‌گیری کنیم، مسیر زندگی انسان را تصمیم‌گیری‌های او مشخص می‌کند. با آموختن این مهارت اهداف خود را واقع بینانه تعیین و از میان راه حل‌های موجود بهترین را انتخاب می‌کنیم و مسئولیت عواقب آن را نیز به عهده می‌گیریم.
مهارت تصمیم گیری شامل موارد زیر می‌شود:
- تصمیم‌گیری فعالانه بر مبنای آگاهی از حقایق؛
- تصمیم‌گیری بر مبنای ارزیابی دقیق موقعیت‌ها؛
- مهارت حل تعارض؛
- تشخیص راه‌حل‌های مشترک.
9. مهارت تفکر خلاق
تفکر یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی است. مهارت تفکر خلاق، همان قدرت کشف، نوآوری و خلق ایده ای جدید است تا در موارد گوناگون بتوانیم راهی جدید و موثر بیابیم. با آموختن تفکر خلاق، هنگام مواجهه با مشکلات و دشواری‌ها احساسات منفی را به احساسات مثبت تبدیل می‌کنیم.
هنگامی که تفکر خلاق را می‌آموزیم دیگر مشکلات زندگی مزاحم ما نیستند، بلکه هر کدام فرصتی هستند تا راه حل‌های جدید بیابیم و مشکلات را به گونه‌ای حل کنیم که کسی تاکنون این کار را نکرده باشد.
مهارت تفکر نقادانه
مهارت تفکر نقادانه موجب می‌شود هر چیزی را به سادگی قبول یا رد نکنیم و پیش از آن، موضوع مورد نظر را به خوبی مورد بررسی قرار دهیم و پس از آن، در مورد رد یا پذیرش آن تصمیم گیری کنیم. با آموختن تفکر نقادانه فریب دیگران را نمی‌خوریم و به عاقبت امور به خوبی فکر می‌کنیم و دقیق و درست تصمیم می‌گیریم و ارتباطات درستی برقرار می‌کنیم.
چرا یادگیری مهارت های زندگی مهم هستند؟
نداشتن مهارت‌های زندگی افراد را در برابر مسائل و مشکلات آسیب‌پذیر کرده و آنها را در معرض انواع اختلالات روانی اجتماعی و عاطفی قرار می‌دهد. برای جلوگیری از آسیب در برابر مسائل زندگی، آموختن مهارت‌های زندگی نقس بسزائی دارد.
حرف پایانی
مهارت‌های ده گانه زندگی اهمیت بسیار زیادی در رضایت افراد در همه ابعاد زندگی دارد. اگرچه یادگیری این مهارت‌ها دشوار و زمان بر است اما می‌تواند به موفقیت افراد کمک بسیار زیادی کند.
