واریس پا چیست؟ علت، علائم و درمان رگ های واریسی

واریس پا چیست و چه علائمی دارد؟ چرا واریس ایجاد میشود؟ چند نوع واریس وجود دارد و رگ های واریسی چطور تشخیص داده میشود؟ آیا درمان سریع و قطعی واریس پا وجود دارد؟ در این مطلب از سایت زوم لایف به طور مفصل درباره واریس، علائم، تشخیص و درمان واریس پا توضیح دادهایم. پیشنهاد میکنیم در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
خواندن این مطلب برای چه کسانی مفید است؟
- افرادی که درباره واریس پا و این رگ های عنکبوتی اطلاعاتی ندارند.
- کسانی که برای درمان واریس به دنبال راهکار هستند.
- افرادی که در جوانی دچار واریس شدهاند، اما دلیل آن را نمیدانند.
- کسانی که میخواهند درباره روشهای تشخیص واریس را بدانند.
- افراد مسنی که دچار واریس پا هستند و می خواهند آنرا درمان کنند.
اگر دچار واریس پا شدید و از ظاهر رگهای واریسی خستهاید، نگران نباشید زیرا واریس پا قابل درمان است. واریس، شایعترین بیماری عروقی انسان است و حدود 20 تا 10% جمعیت جهان به واریس مبتلا میشوند. امروزه روشهای مختلفی برای درمان قطعی واریس پا وجود دارد که در این مطلب به معرفی روشهای مختلف درمان واریس پا اشاره کردهایم.
آنچه در ادامه میخوانید:
واریس چیست؟
واریس (Varicose veins) یا رگهای واریسی همان رگهای بزرگشده و پیچخورده هستند که بیشتر در پاها و رانها دیده میشوند. هر رگی ممکن است واریسی شود اما رگهایی که معمولاً واریسی میشوند، رگهای موجود در پا هستند. زیرا ایستادن و راه رفتن، فشار روی رگهای پایینتنه شما را زیاد میکند.
در بسیاری از افراد، رگهای واریسی و رگهای عنکبوتی (یک نوع خفیف از رگهای واریسی) تنها یک مشکل زیبایی بهشمار میآیند. برای برخی دیگر، رگهای واریسی میتواند دلیل درد و ناراحتی آنها شود. گاهیاوقات رگهای خونی به مشکلات حادتری منجر میشوند.
علت واریس پا چیست؟
دریچههای ضعیف و یا آسیبدیده میتواند باعث ایجاد واریس شود. سرخرگها خون را از قلب به دیگر بافتهای بدن میرسانند و سیاهرگها خون را از اعضای بدن به قلب باز میگردانند تا خون دوباره وارد جریان شود. برای برگرداندن خون به قلب شما، رگهای در پای شما باید در خلاف جهت جاذبه زمین کار کنند.
انقباض عضلات در پاهای شما به عنوان یک پمپ عمل میکند و دیوارهای الاستیک رگها به خون کمک میکنند تا به قلب شما باز گردد. دریچههای کوچکی در رگهای شما با جریان یافتن خون به سمت قلبتان باز میشوند و سپس بسته میشوند تا از جریان خون به سمت برعکس جلوگیری کنند. اگر این دریچهها ضعیف باشند یا آسیب دیده باشند، خون میتواند برعکس برگردد و در رگها قرار بگیرد که باعث گشاد شدن و یا پیچخوردن رگها میشود.
علائم واریس پا چیست؟
واریس پا چه علائمی دارد؟ واریس ممکن است هیچ دردی نداشته باشد. علائمی که نشاندهنده این هستند که شما رگهای واریسی دارید شامل این موارد است:
- رگهایی که به رنگ بنفش یا آبی پررنگ هستند.
- رگهایی که به شکل پیچخورده و برآمده هستند؛ آنها اغلب روی پای شما شبیه سیم هستند.
هنگامی که علائم دردناک رخ میدهند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- هرگونه احساس درد، ضعف یا سنگینی در پاهای شما؛
- سوختگی، خفگی، گرفتگی عضلات و ورم در قسمت پایین پاهای شما؛
- دردی که پس از نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی بدتر میشود.
- خارش اطراف یک یا چند رنگ شما؛
- تغییر رنگ اطراف یک رگ واریسی؛
رگهای واریسی در بیشتر موارد بدون علائم آزاردهنده هستند و مردم آنها را به چشم یک مشکل زیبایی میبینند. مقدار خونی که در رگهای واریسی تجمع مییابد، اندک است و بیشتر حجم خون به قلب برمیگردد، ولی با این اوصاف، داشتن واریس برای شما نوعی هشدار است که بدانید گردش خون شما مشکل دارد.
عوامل ایجاد واریس پا
این عوامل خطر ایجاد واریس و ابتلا به رگهای واریسی را در شما افزایش میدهند:
- افزایش سن: خطر ابتلا به رگهای واریسی با سن افزایش مییابد. بالا رفتن سن باعث آسیب و پاره شدن دریچههای رگهایی میشود که جریان خون را برقرار میکنند. درنهایت این آسیبها باعث میشوند تا دریچهها به خون اجازه جریان برگشتی به رگها را دهد که در اینصورت بجای اینکه به قلب بازگردد، در آنجا جمع میشود.
- جنسیت: زنها با احتمال بیشتری به این شرایط مبتلا میشوند. تغییرات هورمونی در حین بارداری، قاعدگی و یا یائسگی میتواند یک عامل خطر باشد زیرا هورمونهای زنانه باعث شل شدن دیواره رگها میشود. هورمون درمانی مانند قرصهای جلوگیری از بارداری میتواند خطر ابتلا به رگهای واریسی را در شما افزایش دهد.
- بارداری: در طول بارداری، حجم خون در بدن شما افزایش پیدا میکند. این تغییرات باعث حمایت از جنین میشود اما همچنین اثرات جانبی نامناسبی نیز مانند بزرگ شدن رگهای پای شما ایجاد میکند. تغییرات هورمونی در طول بارداری نیز میتواند نقش مهمی ایفا کند.
- سابقه خانوادگی: اگر دیگر اعضای خانواده شما رگهای واریسی دارد، احتمال بیشتری دارد که شما نیز مبتلا شوید.
- چاقی: اضافهوزن داشتن فشار بیشتری روی رگها وارد میکند.
- ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی: اگر شما برای مدت طولانی در یک وضعیت قرار بگیرید، خون شما نمیتواند بهخوبی جریان داشته باشد.
تشخیص واریس پا
برای تشخیص واریس، پزشکتان یک تست فیزیکی مانند نگاه کردن به پاهای شما هنگامیکه ایستادهاید برای بررسی وجود تورم، انجام خواهد داد. پزشکتان ممکن است از شما بخواهد تا هرگونه دردی را در ناحیه پاهایتان بیان کنید. شما همچنین ممکن است به یک تست فراصوت نیاز داشته باشید تا ببینید که آیا دریچههای رگهای شما به صورت طبیعی کار میکنند و آیا اثری از لخته خون وجود دارد یا نه.
در این تست غیرتهاجمهی، یک متخصص از یک دستگاه دستی کوچک استفاده میکند که اندازه آن تقریباً به اندازه یک صابون است و آن را مقابل پوستتان و در ناحیهای که باید بررسی شود، قرار میدهد. این دستگاه تصاویری را از رگهای پاهای شما به یک صفحه نمایش ارسال میکند تا متخصص و پزشکتان آن را ببینند.
درمان واریس پا
خوشبختانه، درمان همیشه به معنای بستری شدن و یا یک دوره استراحت طولانیمدت نیست. با استفاده از فرایندهای کمتهاجمی، واریس پا میتواند بهصورت سرپایی درمان شود.
خودمراقبتی
ازمهمترین روشهای درمان واریس پا خودمراقبتی است! رفتارهای خودمراقبتی مانند نرمش، کاهش وزن و یا نپوشیدن لباسهای تنگ، بالا نگهداشتن پاها و پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانیمدت، میتواند درد واریس را کاهش داده و از بدتر شدن واریس پا جلوگیری کند.
جوراب واریس برای درمان واریس پا
پوشیدن جوراب واریس (جورابهای فشار) یکی از متداولترین روشهای درمان واریس پا است. این جورابها بهشدت پاهای شما را فشرده میکنند و به رگها و عضلات پای شما کمک میکنند تا خون را بهتر حرکت دهند. میزان فشار با توجه به نوع و برند آنها متفاوت است. شما میتوانید جورابهای فشار را در بیشتر مغازههای لوازم پزشکی یا داروخانهها تهیه کنید.
انواع جوراب واریس
چندین نوع مختلف جوراب واریس پا وجود دارد. انواع جورابهای واریس در اندازه و قدرت فشردهسازی با هم متفاوت هستند که در زیر به آنها اشاره می شود. قدرت فشردگی ایجاد شده توسط جورابهای واریس با واحد میلیمتر جیوه اندازهگیری میشود.
- فشار کم ( 8 تا 15 میلیمتر جیوه): این فشار کمترین فشار موجود است. این نوع جورابهای واریس بیشتر توسط زنان بارداری که میخواهند از ایجاد رگهای واریس در دوران بارداری جلوگیری کنند، استفاده میشود.
- فشار متوسط ( 15 تا 20 میلیمتر جیوه): این نوع جورابها عموماً توسط اشخاصی که به رگهای واریسی مبتلا هستند استفاده میشود. استفاده از این جورابها باعث کاهش درد ناشی از رگهای واریسی و جلوگیری از بیشتر شدن آنها میشود.
- فشار زیاد (20 تا 30 میلیمتر جیوه): این نوع جوراب بیشتر پس از عملهای جراحی رگ واریسی و به منظور جلوگیری از بروز مجدد و برگشت رگهای واریسی پس از عمل استفاده میشود.
- فشار بسیار زیاد( 30 تا 40 میلیمتر جیوه): این فشار، بالاترین درجه فشردهسازی موجود است و بیشتر پس از عملهای جراحی جهت جلوگیری از بروز لخته خون به کار میرود.
اندازه جورابهای فشاری:
- جوراب از کف پا تا زیر زانو
- جوراب از کف پا تا میانه ران
- جوراب از کف پا تا انتهای کشاله ران
- جوراب واریس شلواری که کف پا تا کمر بیمار امتداد خواهد داشت
- جورابهای واریس شلواری مخصوص بانوان باردار که قسمتی نازک و لطیف و با کمترین میزان کش روی شکم قرار خواهد گرفت و ثابت ماندن جوراب بر روی پا و کمر مادر باردار را تسهیل خواهد نمود.
استفاده از جوراب واریس با کلاس فشار مناسب و میزان پوشش دهی مناسب با شرایط فرد طبق تجویز پزشک متخصص کمترین میزان عارضه را برای فرد به همراه خواهد داشت و همچنین استفاده از جوراب واریس استاندارد با فشار تدریجی در پروسه درمان فرد بسیار مؤثر خواهد بود.
درمان پزشکی واریس پا
اگر شما به رفتارهای خودمراقبتی یا جورابهای فشار پاسخ ندادید و یا شرایط شما شدیدتر بود، پزشکتان ممکن است یکی از روشهای زیر را برای درمان واریس پا به شما پیشنهاد دهد:
- اسکلروتراپی: در این فرایند، پزشکتان محلول یا فومی را وارد رگ واریسی با اندازه کوچک و یا متوسط شما میکند تا آن را بریده و ببندد. در طی چندین هفته، رگ واریسی درمانشده باید ناپدید شود.
اگرچه همان رگ ممکن است به بیش از یک بار تزریق نیاز داشته باشد اما این روش تنها وقتیکه بهدرستی اعمال شود مؤثر خواهد بود. اسکلروتراپی به بیهوشی نیاز ندارد و در مطب پزشکتان انجام میشود.
- اسکلروتراپی فومی رگهای بزرگ: تزریق محلول فوم به رگهای بزرگ نیز یک روش برای بستن رگ و پوشاندن آن است.
- درمان لیزری: پزشکان از تکنولوژی جدید در لیزردرمانی استفاده میکنند تا رگهای واریسی کوچک و رگهای عنکبوتی را ببندند. لیزردرمانی با ارسال اشعههای قوی نور به رگها عمل میکند که باعث از بین رفتن رگها و ناپدید شدن آنها میشود. هیچ تزریق و سوزنی هم نیاز نیست.
- فرایند کمک-کاتتر با استفاده از انرژی لیزر و یا فرکانس رادیویی: در یکی از این درمانها، پزشک یک لوله (کاتتر) باریک را وارد یک رگ بزرگشده میکند و انتهای کاتتر را با استفاده از انرژی لیزر یا فرکانس رادیویی گرم میکند. با خارج کردن کاتتر، گرما رگ را نابود کرده و میبندد. این فرایند برای رگهای واریسی بزرگ ترجیح دارد.
- انعقاد بالا و حذف رگ: این فراید شامل متصل کردن یک رگ قبل از این است که به یک رگ عمیق برسد و حذف رگ از طریق یک برش کوچک میشود. این فرایند برای بسیاری از افراد سرپایی است. برداشتن رگ در گردش خون در پاهای شما اثری نخواهد داشت زیرا رگهای عمیقتر در پای شما، حجم خون بیشتر را مدیریت میکنند.
- آمبولی فلبکتومی: پزشک شما رگهای واریسی کوچک را از طریق سوراخهای کوچک روی پوست شما خارج میکند. تنها بخشی از پای شما که زخمی میشود در این فرایند سرپایی مورد بیحسی قرار میگیرد. زخمها معمولاً بسیار کم هستند.
- جراحی آندوسکوپی: شما ممکن است در موارد بسیار پیشرفته که شامل زخم پا میشود و دیگر روشها جواب نمیدهند، به جراحی نیاز داشته باشید. جراح شما از یک دوربین ویدئویی باریک که وارد پای شما شده است استفاده میکند تا رگهای واریسی را ببیند و آنها را ببندد و سپس رگ را از طریق شکافهای کوچکی خارج کند. این فرایند نیز سرپایی انجام میشود.

درمان خانگی واریس پا
چندین رفتار خودمراقبتی وجود دارد که میتواند مشکلات ناشی از رگهای واریسی را کاهش دهد. این رفتارها میتواند به جلوگیری و یا کند کردن توسعه رگهای واریسی نیز کمک کند. آنها عبارتند از:
- نرمش: حرکت کنید. راه رفتن یک روش بسیار عالی برای گردش خون در پاهای شماست. پزشکتان میتواند یک سطح فعالیت مناسب برای شما تجویز کند.
- مراقب وزن خود و رژیم غذایی خود باشید: کاهش وزن میتوانند فشار اضافی روی رگهای شما را از بین ببرد. غذای شما نیز میتواند کمک کند. از یک رژیم غذایی کمنمک استفاده کنید تا از تورم ایجاد شده به دلیل احتباس آب جلوگیری شود.
- مراقب لباسهایی که میپوشید باشید: از پوشیدن کفش پاشنه بلند پرهیز کنید. کفشهای پاشته کوتاه از عضلات پای شما بیشتر استفاده میکنند که برای رگهای شما بهتر است. لباسهای تنگ در اطراف کمر، پاها و یا کشاله ران خود نپوشید زیرا میتواند باعث کاهش جریان خون شود.
- پاهای خود را بالا ببرید: برای بهبود گردش خون در پاهایتان، روزانه چند استراحت کوتاه داشته باشید تا پاهای خود را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید. برای مثال دراز بکشید و زیر پاهای خود 3 تا 4 بالش قرار دهید.
- از نشستن و یا ایستادن طولانیمدت پرهیز کنید: بهطور مداوم وضعیت خود را تغییر دهید تا جریان خود را افزایش دهید.
- ماساژ: ماساژ دادن مناطقی که رگهای واریسی وجود دارد باعث افزایش جریان خون در آن قسمت میشود. اگر میخواهید تجربه بهتری هنگام ماساژ گرفتن داشته باشید میتوانید از روغنهای گیاهی استفاده کنید.
سایر درمانهای خانگی واریس پا
یکی از روشهایی که به درمان واریس پا کمک میکند، ماساژ دادن پاها برای افزایش گردش خون است. البته باید توجه داشته باشید که بر روی رگ واریسی، با انگشت فشار وارد نکنید، به آرامی پاهای خودتان را از پایین به بالا فشار دهید تا به جریان فشار خون کمک کرده باشید.
- سرکه سیب و آب: ماساژ پاها با سرکه سیب و مقداری آب میتواند به درمان واریس پا کمک کند. برای نتیجه گرفتن باید هر روز به مدت چند دقیقه به آرامی پاهای خودتان را با سرکه سیب و آب ماساژ دهید.
- روغن زیتون: برای درمان واریس پا میتوانید از روغن زیتون نیز استفاده کنید. ماساژ روغن زیتون از بهترین روشهای درمان خانگی واریس است.
- سیر: چند حبه سیر له شده را با 3 پرتغال آب گرفته شده و مقداری روغن زیتون مخلوط کنید، در نتیجه مخلوط را در شیشه را در یخچال نگهداری کنید. هر روز با مقداری از این مخلوط پاهای خود را ماساژ دهید.
عوارض واریس پا
مشکلات و عوارض واریس پا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- زخم: زخمهای دردناک ممکن است روی پوست و نزدیک رگهای واریسی ایجاد شود مخصوصاً نزدیک مچ پاهای شما. یک ناحیه تغییر رنگ یافته روی پوست معمولاً قبل از ایجاد زخم رخ میدهد. اگر شما مشکوک هستید که در حال ابتلا به این مشکل هستید، بهسرعت به پزشک خود مراجعه کنید.
- لخته خون: گاهیاوقات، رگهایی که در عمق پا هستند بزرگ میشوند. در این موارد، پا ممکن است دردناک و متورم شود. هرگونه درد یا ورم مزمن پا به توجه پزشکی نیاز دارد زیرا ممکن است نشانه یک لخته خون باشد. شرایطی که در زبان پزشکی به اسم ترومبوفلبیت شناخته میشود.
- خونریزی: گاهیاوقات، رگها به سطح پوست بسیار نزدیک بوده و ممکن است دچار پارگی شوند. این اتفاق معمولاً باعث خونریزیهای جزئی میشود. اما هرگونه خونریزی به توجه پزشکی نیاز دارد.
- نارسایی وریدی: یکی از عوارض شایع واریس است که به علت عدم تخلیه کافی خون از اندام تحتانی میتواند پاها دچار تورم وورم مداوم بالاخص بعد از ایستادن یا نشستن طولانی مدت ایجاد شود.
پیشگیری از ایجاد واریس
هیچ راهی برای پیشگیری کامل از رگهای واریسی وجود ندارد. اما بهبود جریان خون و ماهیچهها میتواند باعث کاهش خطر ابتلا به رگهای واریسی و یا بیشتر شدن آنها شود. معیارهای مشابهی را میتوانید برای درمان مشکلات ناشی از رگهای واریسی در خانه برای جلوگیری از ابتلا به رگهای واریسی اتخاذ کنید که شامل این موارد هستند:
- نرمش؛
- مراقبت از وزن؛
- خوردن مواد غذایی با فیبر بالا و نمک کم؛
- پرهیز از کفش پاشنهبلند و جورابهای تنگ؛
- بالا بردن پاها؛
- تغییر وضعیت نشستن یا ایستادن خود بهصورت منظم؛

سوالات متداول درباره واریس پا
در ادامه به سوالاتی که درباره واریس ممکن است در ذهن شما وجود داشته باشد، پاسخ دادهایم. (اگر سوال شما وجود ندارد از طریق نظرات برایمان ارسال کنید.)
زالودرمانی برای درمان واریس پا موثر است؟
تاثیر زالو درمانی بر درمان واریس پا، مشخص نیست. در واقع هنوز محققان در مورد تاثیر مثبت درمان واریس پا با زالو اطمینان ندارند. در مواردی، برخی کارشناسان به صراحت اعلام می کنند که زالو هیچ گونه اثر قابل توجهی بر برطرف شدن لخته خون در عروق نداشته و حتی در مواردی ممکن است اثرات سو نیز برجای داشته باشد.
از طرفی، گروه دیگری از محققان، زالو درمانی را روشی مناسب و کم عارضه جهت درمان واریس دانسته و آن را به عنوان راه حلی مطمئن به بیماران توصیه می کنند. به اعتقاد آنان، خروج لخته خون از عروق توسط مکش زالو، تاثیر به سزایی در کاهش اختلالات ناشی از بیماری واریس خواهد داشت.
آیا کرم ونوویتال به درمان واریس پا کمک میکند؟
بله، کرم و یا قرص ونوویتال (Veinovital) از داروهای گیاهی حاوی عصاره شاه بلوط هندی است که به منظور درمان واریس و رفع کبودی مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو در صورت مصرف صحیح، عارضه خاصی ندارد.
این دارو حاوی عصاره گل همیشه بهار و شاه بلوط هندی است که باعث افزایش حساسیت رگها به کانالهای کلسیمی، کاهش نفوذپذیری مویرگهای آسیب دیده و افزایش انقباضات رگها شده و در نهایت منجر به کاهش ادم و تورم میشود.(1)
قرصی برای درمان واریس پا وجود دارد؟
بله، قرص دافلون برای درمان واریس پا مناسب است. قرص دافلون 500 میلیگرم یک داروی فلاونوید نیمه طبیعی است که برای درمان اختلالات عروق خونی مانند استاز وریدی، واریس، لیمفیدما و غیره استفاده میشود. (2)
هشدار: این قرص نباید در افراد مبتلا به بیماری کلیوی، مبتلا به اسهال، سارکوئیدوز، سطح بالای کلسیم در خون، سنگ کلیه، بیماری آدیسون، مقدار زیاد پتاسیم در خون، بیماری تامسون و غیره استفاده شود.
آیا برای درمان واریس پا، لیزردرمانی توصیه میشود؟
بله، همانطور که در قسمت درمان پزشکی واریس پا گفته شد، یکی از روشهای درمان واریس پا، استفاده از لیزر است. درمان لیزری واریس پا اغلب برای بستن وریدهای کوچکتر و همچنین وریدهای عنکبوتی استفاده میشود.
رژیم مناسب برای پیشگیری و درمان واریس پا چیست؟
چاقی یکی از فاکتورهای خطر این بیماری است. لذا داشتن تغذیه سالم وتحرک کافی و بالطبع وزن مناسب مانع از این بیماری میشود. اما غذاهای خاصی هستند که مانع ایجاد التهاب میشوند و با تقویت گردش خون، سرعت بهبود واریس را افزایش میدهند.
غذاهایی که خاصیت ضدالتهابی بالایی دارند و ظاهر واریس را بهبود میبخشند، عبارتند از: (3)
- مواد غذایی که دارای فیبر زیادی هستند؛
- غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان؛
- ادرارآورهای طبیعی؛
- غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی منیزیم هستند؛
- غذاهای ادویهدار؛
- ماهیهای دریایی؛
- سرکه سیب؛
چه ورزشهایی برای پیشگیری واریس پا مفید است؟
موثرترین ورزش برای پیشگیری از واریس پا، راه رفتن است. همچنین یوگا و حرکات کششی،شنا، دوچرخهسواری نیز یکی دیگر از ورزشهای بسیار موثر در پیشگیری از واریس است.
رگهای عنکبوتی همان رگهای واریسی هستند؟
رگهای عنکبوتی شبیه رگهای واریسی هستند اما کوچکترند. رگهای عنکبوتی نزدیک سطح پوست هستند و اغلب به رنگ قرمز یا آبی دیده میشوند. همچنین رگهای عنکبوتی روی پاها اتفاق میافتند اما میتوانند روی صورت نیز باشند. اندازه آنها متغیر است و اغلب شبیه تارعنکبوت هستند.
مراجعه به پزشک و درمان واریس پا
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مراقبت از خود مانند نرمش، بالا بردن پاهای خود و یا پوشیدن جورابهای فشرده میتواند در کاهش درد رگهای واریسی کمک کرده و ممکن است از بدتر شدن آنها جلوگیری کند. اما اگر شما درباره ظاهر و احساس رگهای خود نگران هستید و این رفتارهای مراقبتی جلوی بدتر شدن شرایط شما را نگرفته است، به پزشک خود مراجعه کنید.
حرف پایانی
واریس پا همانطور که گفته شد، یکی از شایعترین بیماری عروقی انسان است اما براحتی قابل پیشگیری و درمان میباشد. برای پیشگیری از واریس پا باید از سبک زندگی سالم پیروی کنید. همچنین برای درمان واریس پا نیز روشهای خانگی وجود دارد که در این مطلب به آنها اشاره کردیم.
