سم‌زدایی یا پاکسازی کبد چیست؟ ۱۰ روش برای پاکسازی کبد
اگر برای پاکسازی کبد در گوگل یا شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام جستجو کرده باشید، محصولات و یا روش‌هایی را خواهید دید که مدعی هستند بدن را از سموم و ناخالصی پاک می‌کنند! محصولاتی که ادعای سم‌زدایی کبد را دارند حتی ممکن است خطرناک باشند. آیا واقعاً پاکسازی کبد مفید است؟ در‌این مطلب از سایت زوم لایف چگونگی پاکسازی کبد را بررسی می‌کنیم و شواهدی برای مفید بودن اینکار می‌آوریم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
پاکسازی کبد چیست؟
کبد، سم زدای طبیعی بدن است، زیرا بدن را از سموم تمیز می‌کند و تولید صفرا را برای هضم سالم غذاها تولید می‌کند. یک کبد سالم تقریباً هر آنچه را که شخص با آن روبرو میشود، سم‌زدایی می‌کند. کبد در سمت راست بدن قرار دارد، دقیقاً زیر قفس دنده. هنگامی‌که کبد بیمار میشود، بدن نمی‌تواند مواد سمی را به میزان مؤثر فیلتر کند. پس طیف گسترده‌ای ازعلائم را ایجاد می‌کند، از جمله:
- خارش؛
- پوست زرد؛
- ورم؛
- مشکلات عروق خونی؛
- سنگ کیسه صفرا؛
- خستگی؛
- حالت تهوع؛
- اسهال؛
بسیاری از پزشکان معتقدند که کبد، سموم را در طی فرآیند فیلتر، جمع‌آوری می‌کند. آنها اصرار دارند که با گذشت زمان، این سموم می‌توانند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کنند و حتی ممکن است باعث بیماری‌های جدی شوند یا خطرابتلا به سرطان را افزایش دهند. البته شواهد اندکی برای تأیید این امر وجود دارد. اما با گذشت زمان، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می‌تواند به کبد آسیب برساند. به عنوان مثال، نوشیدن الکل یک روش شناخته شده برای از بین بردن عملکرد کبد به مرور زمان است.
در بیشتر موارد، روش‌های سم‌زادیی کبد یکی از موارد زیر است:
- مصرف مکمل‌‌هایی که به منظور بیرون راندن سموم از کبد ساخته شده‌‌‌اند.
- استفاده از یک رژیم غذایی مناسب برای کبد؛
- اجتناب از مصرف غذاهای آسیب‌زننده؛
- مصرف آبمیوه تازه؛
- پاکسازی روده بزرگ با استفاده از کولون‌‌ها؛
نارسایی کبد یک مشکل جدی برای سلامتی است. هیچ مدرکی مبنی بر جمع‌آوری سموم خطرناک در کبد سالم وجود ندارد اما برخی پزشکان معتقدند که کبد نیازی به سم‌زدایی ندارد و انجام این کارحتی ممکن است خطرناک باشد.
پاکسازی کبد: واقعیت یا داستان؟
یک کبد سالم به طورطبیعی خودش را تمیز می‌کند. با پاکسازی کبد، کبد ناسالم بهتر نخواهد شد. فرد مبتلا به بیماری کبد نیاز به درمان پزشکی مناسب دارد وممکن است نیاز به تغییر سبک زندگی یا رژیم غذایی داشته باشد.
برخی شواهد نشان می‌دهد که مکمل‌‌ها، مانند خار شیر، ممکن است سلامت کبد را بهبود بخشد. با این وجود، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این مکمل‌‌ها کبد را پاکسازی می‌کنند، یا اینکه می‌توانند هر بیماری کبدی را درمان کنند.
پاکسازی کبد همچنین ممکن است خطراتی داشته باشد مانند:
- رژیمهای پاکسازی کبد ممکن است تغذیه متعادل نداشته باشد: یک رژیم تمیز کننده کبد ممکن است شامل تمام مواد مغذی مورد نیاز فرد نباشد که با گذشت زمان باعث نقص یا سوء تغذیه شود، به ویژه در کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به دیابت و سایرمشکلات پزشکی.
- تنقیه می‌توانند خطرناک باشند: تنقیه اگر به طور صحیح تجویز نشود، می‌توانند آسیب جدی به روده بزرگ وارد شود.
- پاکسازی کبد نمی‌تواند جایگزین معالجه پزشکی شود: هنگامی‌که فردی از روش‌های پاکسازی کبد استفاده می‌کند، نباید انتظار معجزه داشته باشد زیرا پاکسازی کبد نمی‌تواند جایگزین روش‌های درمانی زیر نظر پزشک باشد.
چگونه کبد را سم زدایی کنیم؟
در ادامه ۱۰ روش ساده با استفاده از رژیم غذایی و سبک زندگی را برای مراقبت از کبدتان و کاهش آسیب به این اندام حیاتی ارائه می‌دهیم تا بتوانید کبد سالمی داشته باشید.
1. آب سبزیجات خام را بنوشید
برای دوره‌ای محدود سعی کنید مصرف سبزیجاتتان را چندین برابر کنید. البته این در صورتی است که از مشکل سلامت دیگری رنج نمی‌بررید. در این صورت از قبل باید با پزشک خود مشورت کنید.
اکثر افراد با خوردن ۴-۵ واحد سبزیجات در یک وعده مشکل دارند ولی به منظور اینکه سم زدایی کبدتان اثربخش باشد باید این سطح از مصرف سبزیجات را حداقل برای چند روز ادامه دهید. مصرف آبمیوه می‌تواند بهترین شانس بعدی‌تان باشد زیرا مصرف آب میوه و یا حتی سبزیجات سم زدایی را بسیار آسان‌تر می‌کند.
مصرف آبمیوه مزیت هضم آسان‌تر را هم دارد که جذب و گوارش را برای بدن آسان می‌کند. محتوای فیبری، حذف سم از بدن را تسریع می‌کند و در همین حین مسیر گوارشی را پشتیبانی می‌کند. نکتهٔ قابل توجه این است که آب سبزیجات باید خام باشد تا مؤثر واقع شود، زیرا هر فرآیندی که روی آن انجام شود می‌تواند مواد معدنی، ویتامین‌ها و پلی فنول‌ها را از بین می‌برد.
سبزیجاتی که می توانند برای سم زدایی استفاده شوند عبارتند از کلم بروکلی، گل کلم، کلم، خیار، چغندر، هویج و سبزیجات دیگر. می‌توانید برای طعم‌دار شدن نعنا، جعفری و لیمو را اضافه کنید.
2. مصرف چربی را کاهش دهید
یکی از عملکرد های کبد در بدن ذخیره‌سازی چربی اضافی اطراف این اندام است. این چربی با عناوینی همچون چربی عمیق یا چربی احشایی شناخته میشود. چربی احشایی عبارتی است که برای توصیف چربی عمیقی که اطراف اندام‌هایی همچون قلب و کبد را احاطه کرده است، به کار می‌رود.
این نوع چربی متضاد با چربی زیر پوستی است که زیر پوست قرار دارد. سعی کنید پوست روی شکمتان را محکم بگیرید و ببینید چقدر لاغر یا چاق است. اگر یک کمر پهن و برآمده و یک پوست نازک دارید پس احتمالا چربیهای احشایی دارید. اما فردی که کمر باریک و پوست نازک دارد اینگونه نیست. این موضوع هم به خاطر این است که چربی احشایی در قسمت‌های میانی بین اندام‌ها ذخیره میشود که باعث میشود کمر پهن و عریض به نظر برسد.
بر خلاف چیزی که به ذهن می‌رسد، چربی احشایی در واقع می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از چربی زیر پوستی باشد. طبق تحقیقات انجام شده در دانشگاه ایلی نویز، TRIP-Br2یک مولکول تنظیم کننده است که در سلول، در واکنش به پروتئین‌های خاصی تولید میشود و به سطوح گردش خون بالاتری از سیتوکنین منجر میشود.
استفاده از یک رژیم غذایی سم زدا که مصرف کلی کالری را کاهش می‌دهد می‌تواند تأثیرات طولانی داشته باشد، به ویژه اگر زمینهٔ بیماری‌های کبدی را در خانواده داشته باشید.
3. مصرف ویتامین B را افزایش دهید
مجموعه ویتامین‌های B برای کمک به فرآیند های سلولی و تولید انرژی استفاده می‌شوند. این کمک‌ها عبارتند از کمک به تجزیهٔ چربی‌ها و قندها توسط سلول، از جمله سلولهای کبدی.
با افزایش ویتامین B در رژیم غذایی‌تان می‌توانید به افزایش کارآیی سلول در تجزیهٔ مواد غذایی برای تولید انرژی و پیشگیری از تجمع چربی در اطراف کبد، همانطور که در بالا توضیح داده شد می‌تواند باعث مشکلات زیادی برای سلامتی‌تان شود، کمک کنید.
در کنار مزایای بالا، افزایش ویتامین های B همچنین می‌تواند به کاهش خستگی مفرط و فرو نشستن انرژی روزانه کمک کند. این ویتامین در غلات، ماهی، لبنیات، گیاهان دارای برگ سبز تیره، تخم مرغ، و … یافت میشود.
4. مصرف ویتامین C را افزایش دهید
ویتامین C آنتی اکسیدان بسیار قوی است که می‌تواند با التهاب مقابله کند. اگر به دنبال مواد غذایی هستید که به شما در محافظت از اندام هایی مانند کبدتان در برابر سموم و رادیکال‌های آزاد کمک کند، این مزیت، یک برتری قابل توجه برای ویتامین C به حساب می‌آید.
با این حال بسیاری از افراد مقدار کافی از این ویتامین را در رژیم های غذایی روزانه‌شان دریافت نمی‌کنند. ویتامین C به راحتی در بدن تجزیه میشود پس هیچ خطری در مورد مقدار مصرف بیش از حد توصیه شده وجود ندارد. افزایش مصرف این مادۀ غذایی می‌تواند فراتر از محافظت از کبد به شما کمک کند. منابع ویتامین سی هم مشخص هستند که از ان جمله به مرکبات می‌توان اشاره کرد.
5. غذاهای سرشار از پتاسیم مصرف کنید
برای زنان و مردان مقدار مصرف روزانۀ پتاسیم 2000 میلی گرم است. اگر شبیه اکثر بزرگسالان امروزی باشید، برای رساندن مصرفتان به این مقدار با سختی مواجه هستید. مصرف پتاسیم برای حفظ سلامتی سیستم قلبی عروقی، پایین نگه داشتن سطح کلسترول مضر و پایین نگه داشتن فشار خون سیستولیک حائز اهمیت است.
موزها منبع رایج پتاسیم هستند، اما سیب زمینی شیرین پتاسیم بیشتری در هر گرم دارد و لازم به ذکر نیست که این مادۀ غذایی سرشار از فیبر و بتاکاروتن است. منابع دیگر پتاسیم عبارتند از سس گوجه، پاستا، اسفناج و چغندر سبز.
6. روزه گرفتن متناوب بگیرید
یک روش غیر متعارف دیگر برای حفظ عملکرد مطلوب تمامی اندام‌های بدن انجام روزه متناوب است. در این روش رژیم گرفتن مصرف غذا باید برای دوره ای تا حد خوردن موادی که کالری شان صفر است کاهش یابد، مواد غذایی همچون چای، قهوۀ تلخ. پس از مدتی سپس مجدداً به حالت عادی برگردید.
طی چند سال گذشته این روش بیشتر و بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است و نشان داده شده که مزایایی هم دارد.
این مزایا عبارتند از موارد ساده‌ای همچون کاهش چربی بدن و موارد پیچیده‌ای همچون کمک به بازتولید سلولهای بنیادین که برای ایجاد سلول‌ها و بافت‌ها در تعدادی از اندام‌های بدن مانند کبد. کبد می‌تواند از این مورد فایده ببرد زیرا متحمل بازسازی بیشتر اندام های بدن میشود.
به کارگیری چارچوب‌های زمانی ساده که خوردن‌های روزانه‌تان درون آن اتفاق می‌افتد می‌تواند تأثیر چشمگیری در حفظ سلامتی شما داشته باشد، از جمله بعضی از سبک‌هایی که خوردن در بازده زمانی 8 ساعته در آنها محدود میشود.
7. مصرف آهن را افزایش دهید
آهن مادۀ غذایی اصلی در رشد گلبول های قرمز خون است، که برای انتقال اکسیژن در بدن حائز اهمیت هستند. کبد نیز، که آهن اضافه در آن ذخیره می شود، نقش مهمی در میزان آهن آزاد شده در بدن دارد.
اگر رژیم غذایی‌تان آهن کافی نداشته باشد، این امر می‌تواند باعث شود که کبد از ذخیرۀ آهنش استفاده کند و این ذخیره کاهش می‌یابد. با این حال اگر مقادیر اضافۀ آهن مصرف شود باعث میشود مواد شیمیایی التهابی در اندام‌های بدن آزاد شود. اگر این روند ادامه یابد می‌تواند باعث معلولیت‌ها و بیماری‌هایی همچون استاتو هپاتیت، سیروز کبدی یا زخم کبد، تصلب بافت‌ها یا حتی سرطان کبد شود.
بنابراین در حالی که کمبود مصرف آهن می‌تواند مشکلات سلامتی از جمله کم خونی و سطح انرژی پایین را در پی داشته باشد، مقادیر اضافۀ آهن هم می‌تواند برای کبد بسیار مضر باشد. مطمئن شوید که از مقدار مصرف توصیه شده برای این مادۀ مغذی تبعیت می‌کنید تا بتوانید سلامت کبدتان را تضمین کنید.
8. از غذاهای فرآوری شده و شکر تصفیه شده اجتناب کنید
بهترین و آسان‌ترین راه برای اینکه استراحتی به کبدتان بدهید این است که برای مدتی از هرگونه شکر تصفیه شده و غذای فرآوری شده اجتناب کنید. این خوراکی‌ها حاوی مواد نگه دارنده، ترکیبات مصنوعی و مواد شیمیایی هستند که می‌توانند سیستم بدنتان را در هم شکنند و به تدریج و روز به روز عملکرد مناسب بدن را سخت تر کنند. اینکه به سادگی خوراکی‌های عاری از مواد مغذّی را کنار بگذارید فراغتی را برای کبدتان فراهم می‌کند.
9. خونتان را با آنزیم های گوارشی پاکسازی کنید
چندین راه برای پاکسازی یا کاهش ساختارهای مسموم در خون وجود دارد تا فشاری که روی کبد وارد میشود را از بین ببرد و یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای انجام این کار مصرف آنزیم‌های گوارشی همراه با غذا است. طی چند دقیقه این آنزیم‌های گوارشی شروع به تحریک سلولهای ایمنی می‌کنند تا مجموعه‌های ایمنی گردش خون را مصرف کنند. مجموعه‌های ایمنی گردش خون، ترکیباتی هستند که در قسمت‌های مختلف بدن قرار می‌گیرند که می‌توانند باعث آسیب بافتی التهاب شوند، یا حتی به ایجاد سرطان‌های خاصی کمک کنند.
طبق مطالعات، افرادی که مبتلا به بیماری‌های ایمنی خودکار هستند تعداد بالایی از مجموعه‌های ایمنی دارند. آنزیم‌هایی که در حذف اینها مؤثرند متعاقباً التهابات را کاهش می‌دهند و از سیستم ایمنی حمایت می‌کنند. آنزیم‌های گوارشی نیز به تجزیۀ لاکتوز، کازئین، و گلوتن کمک می‌کند، که می‌تواند تا حد زیادی سندروم رودۀ تحریک پذیر و دیگر ناراحتی‌های معدوی را بهبود بخشد و همچنین فشار روی کبد را کاهش دهد.
10. آب سم زدا بنوشید
آب‌های سم زدا مانند آب لیمو می‌تواند از کبد پشتیبانی کند و آنطور که نشان داده شده در کاهش التهاب، تکه تک شدن DNA، پراکسیداسیون لیپید مغزی و آسیب به کبد مفید است.
این درمان طبیعی به خاطر وجود اسید سیتریک در آبلیمو یک خط دفاعی خوب در برابر انواع اکسیژن‌های واکنشی افزایش یافته و رادیکال‌های آزاد است. اسید سیتریک با اثر آنتی اکسیدانی در کبد و مغز به اندازۀ 1-2 گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن همراه بوده است.
آیا سم زدایی کبد باعث کاهش وزن میشود؟
بعضی از پاک کننده‌‌های کبدی، وعده کمک به کاهش وزن را با بهبود متابولیسم فرد می‌دهند. برخی نیز معتقدند که کمک به کبد مسموم می‌تواند سوخت و ساز بدن را بهبود بخشد، اما هیچ مدرکی برای حمایت از‌این ادعا در دست نیست.
در حقیقت، رژیمهای غذایی کم کالری یا رژیم بسیار کم کالری می‌توانند متابولیسم بدن را کند کنند. این امر به این دلیل است که بدن با جذب آهسته‌تر مواد مغذی، به زندگی با غذای کم عادت می‌کند. در برخی از رژیمهای غذایی که ادعا می‌کنند باعث بهبود سلامتی کبد می‌شوند، افراد باید برای چند روز کالری کمی‌مصرف کنند که باعث کاهش موقت وزن میشود. با‌این وجود بخش عمده‌ای از کاهش وزن، کم شدن آب بدن است که به محض اینکه فرد دوباره شروع به خوردن کند، وزن گذشته دوباره برمی‌گردد.
چه غذاهایی برای کبد مناسب است؟
در حالی که پاک کردن کبد با هر نوع ماده غذایی خاص یا ترکیب غذاها امکان‌پذیر نیست، پزشکان ممکن است تغییرات رژیم غذایی را در افراد مبتلا به بیماری کبد توصیه کنند. برای بیشتر افراد، پرهیز ازغذاهای بسیار چرب و الکل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری کبد را کاهش دهد.
پزشکان ممکن است برای هر بیماری کبدی، توصیه‌های رژیمی متفاوتی داشته باشند مانند:
- بیماری مجرای صفراوی: هنگام پخت و پز از چربیهای جایگزین و روغن هسته استفاده کنید زیرا بدن برای از بین بردن آن به صفرای کمتر نیاز دارد.
- بیماری سیروز کبدی: مصرف نمک را محدود کنید. همچنین ممکن است کاهش مصرف پروتئین لازم باشد اما باید تحت نظر پزشک انجام شود.
- بیماری کبد چرب: برای کمک به درمان کبد چرب غذاهای پر فیبر بخورید و ازغذاهایی که کالری بسیار بالایی دارند پرهیز کنید.
- بیماری هموکروماتوز: از خوردن غذاهای سرشار از آهن و مکمل‌‌های آهن خودداری کنید.
- بیماری هپاتیت C: از غذاهای سرشار از آهن و مکمل‌‌های آهن خودداری کنید و همچنین مصرف نمک را کاهش دهید.
- بیماری ویلسون: غذاهای غنی از مس مانند قارچ، شکلات و آجیل را محدود کنید.
افراد مبتلا به کبد سالم نیازی به رژیمهای غذایی خاص ندارند. صرفاً خوردن یک غذای متعادل، کامل، رژیم متنوع و محدود کردن مصرف الکل به حفظ سلامت کبد کمک خواهد کرد.
راه‌‌های بهبود سلامت کبد
برخی از راهکارهای ساده که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری کبد را کاهش داده و سموم کبد را از بین ببرند عبارتند از:
- محدود کردن مصرف الکل: مصرف زیاد الکل یک عامل خطر برای ایجاد بیماری در کبدچرب الکلی است. افرادی که به الکل اعتیاد دارند باید به فکر درمان باشند.
- جلوگیری از داروهای بدون نسخه و غیر ضروری: هرگز از دوز توصیه شده، به ویژه از داروهایی مانند استامینوفن که می‌توانند به کبد آسیب برساند، تجاوز نکنید. الکل و داروهای بدون نسخه را با هم مخلوط نکنید و حتماً قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.
- واکسیناسیون: فرد باید به دلیل هپاتیت A و B واکسینه شود و قبل از مسافرت به خارج، از واکسیناسیون مناسب اطمینان حاصل کند.
- تمرین جنسی سالم: اینکار می‌تواند خطر انتقال شرایطی را که بر کبد تأثیر می‌گذارد، کاهش دهد. افراد همچنین باید به طور مرتب از نظر عفونت‌‌های مقاربتی (STI) آزمایش دهند.
- جلوگیری از مواد شیمیایی خطرناک: هنگام نقاشی یا استفاده از سموم دفع آفات، ماسک بزنید و از تهویه مناسب اطمینان حاصل کنید.
- آب زیادی بنوشید.
- شستشوی میوه و سبزیجات: این امر می‌تواند به عدم وجود سموم و دفع آفات کمک کند.
اگر داشتن کبد سالم برایتان مهم است در ادامه پیشنهاد می‌کنیم راه های حفظ سلامت کبد را در مقاله دیگری بخوانید.
حرف پایانی
کبد سالم برای حفظ سلامت کلی فرد بسیار مهم است، اما تمیز کردن یا رژیمهای غذایی گران قیمت لازم نیست. دربرخی موارد، حتی ممکن است پاکسازی کبد خطرناک هم باشند. داشتن سبک زندگی سالم، رژیم متعادل و مشاوره منظم با پزشک برای سلامتی کبد نسبت به یک رژیم سنگین یا تمیز کردن مفیدتر است. پاکسازی کبد فواید اثبات شده‌ای ندارد اما بهتر است قبل از اینکه سلامت کبد به خطر بیافتد، برای محافظت از آن بهتر است شیوه زندگی سالمی در پیش بگیرید.
