شیرین بیان چیست و ریشه این گیاه چه خواصی دارد؟

• مجله زوم لایف
• به‌روزرسانی: 2 سال پیش
• 10 دقیقه

شیرین بیان نام گیاهی است که ریشه آن خواص دارویی دارد و برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید است. خواص ریشه شیریان بیان برای معده و درمان مشکلات پوستی به اثبات رسیده است و با توجه به اثرات ضدويروسی آن، گفته می‌شود شيرين بيان برای درمان ویروس کرونا می‌تواند موثر باشد که نیاز به مطالعات بیشتری است.

در کنار تمام خواص شگفت انگیز شیرین بیان، این گیاه ممکن است عوارضی هم داشته باشد. در ادامه درباره‌ی خواص و عوارض ریشه شیرین بیان، ارزش غذایی و همچنین نحوه استفاده آن را توضیح داده‌ایم.

شیرین بیان؛ گیاه صلح طلب

شیرین بیان چه گیاهی است؟

شیرین بیان (Liquorice) گیاهی خودرو است که ساقه زیر زمینی و ریشه آن مصرف دارویی دارد. شیرین بیان که به آن ریشه‌ی شیرین نیز می‌گویند، گیاهی چوبی و چندساله است که تا حدود ۱ تا ۲ متر رشد می‌کند. ریشه‌های بلند و پرچین شیرین بیان به‌صورت افقی و زیر زمین پخش می‌شوند. از ریشه‌ی شیرین بیان بیشتر به‌عنوان شیرین‌کننده در آب‌نبات و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌بر استفاده از شیرین بیان در خوراکی‌ها، این گیاه به‌دلیل خواص درمانی گوناگون خود و افزایش طول عمر و سلامتی از زمان‌های باستان مورد توجه قرار گرفته است.

ارزش غذایی شیرین بیان

شیرین بیان منبع خوبی از انواع ویتامین B و ویتامین E و مواد معدنی از جمله پتاسیم و منیزیم است. اطلاعات تغذیه‌ای زیر برای مقدار (14 گرم) از شیرین بیان توسط USDA ارائه شده است.

19 خواص شیرین بیان

شیرین بیان برای بیماری‌های گوارشی، مراقبت از پوست و درمان افسردگی شناخته شده است اما خواص دیگری هم دارد. در ادامه با سایر فواید شیرین بیان برای سلامت بدن آشنا شوید:

1. حفظ سلامت قلب با مصرف شیرین بیان

آنتی اکسیدان‌های طبیعی موجود در عصاره شیرین بیان سلامت قلب را تضمین می‌کند و برای کنترل دیابت یک گزینه عالی است. این گیاه مانع از تشکیل پلاک در شریان های بدن می‌شود و از عروق قلب محافظت می‌کند.

2. درمان و کنترل دیابت

محتوای شیرین بیان از جمله گلابریدین، دارای خواص ضد التهابی و ضد دیابتی دارند. که به کاهش میزان قند خون، تنظیم انسولین و در نهایت جلوگیری از دیابت نوع 2 کمک می‌کند. طبق تحقیقات به عمل آمده، شیرین بیان بو داده در درمان نفروپاتی دیابتی که در اثر دیابت طولانی مدت رخ می‌دهد و به کلیه آسیب می‌رساند و همچنین در درمان گلومرول اسکلروز بسیار مؤثر است.

3. درمان آفت یا زخم‌های دهانی

زخم‌های آفتی مکرر و دردناک که به زخم‌های دهانی معروف‌اند، نیز با شیرین بیان بهبود می‌یابد. زخم‌های دهانی یا آفت‌ها زخم‌های غیرمسری کوچکی هستند که در بافت داخل دهان و روی لثه‌ها ایجاد می‌شوند. مطالعات نشان داده است که درمان آفت دهان با عصاره‌ی شیرین بیان منجر به بهبود قابل‌ توجهی در درد و التهاب در افراد شده است. مواد مفید موجود در شیرین بیان به تسریع بهبود این زخم‌ها کمک می‌کند و در تحریک مکانیسم دفاعی بدن مؤثر هستند.

4. کمک به سلامت کبد

شیرین بیان حاوی «گلیسیریزین» است که با کاهش میزان سمّیت در درمان انواع بیماری های کبد مؤثر است و به تثبیت وضعیت عملکردی طبیعی کبد کمک می‌کند. مطالعه‌ی تحقیقاتی دیگری شواهدی را ارائه داده است که نشان می‌دهد «فلاونوئیدِ ازوئگوئتیدین» موجود در شیرین بیان از خواص آنتی اکسیدانی و مهارکنندگی برخوردار است که به حفاظت از سلول‌های کبدی دربرابر چربی بالا، صدمات ناشی از رژیم غذایی و آسیب ایجاد شده توسط استرس «اکسیداتیو» کمک می‌کند.

5. شیرین بیان برای التهاب مفاصل

شیرین بیان یک گیاه ضد التهاب است، در طب سنتی ثابت شده است که آرتریت روماتوئید را می‌توان با این داروی گیاهی درمان کرد. تحقیقات نشان داده است که شیرین بیان می‌تواند سطح پروتئین و سیتوکین ها و همچنین تورم مفاصل را کاهش دهد.

6. درمان سوزش سر دل و سوء هاضمه

ریشه شیرین بیان یک گیاه درمانی عالی برای درمان مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل، سوء هاضمه و ریفلاکس اسید است.

7. شیرین بیان و مبارزه با ویروس‌ها

ریشه شیرین بیان یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی برای مبارزه با ویروس‌ها و دیگر کاربردهای درمانی بوده است. گلیسیریزین، لیکیریتوژنین و گلابریدین تنها برخی از مواد فعال موجود در شیرین بیان بوده که دارای خواص ضد ویروسی قدرتمندی می‌باشند.

8. شیرین بیان و پیشگیری از پوسیدگی دندان

شیرین بیان برای پیشگیری از پوسیدگی دندان مناسب است. شیرین بیان حاوی دو ماده فعال به نام لیکوریکیدین و لیکوریوسفلاوان می‌باشد. این مواد برای حذف آنزیمی است باکتری‌ها برای محافظت از خود می‌سازند.

9. کاهش استرس با مصرف شیرین بیان

استرس طولانی‌مدت و تولید همیشگی آدرنالین و کورتیزول درطول زمان، غدد فوق کلیوی را خسته می‌کند. شیرین بیان می‌تواند به غدد فوق‌کلیوی کمی استراحت بدهد. عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین بیان غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند و موجب می‌شود که میزان هورمون کورتیزول در بدن در سطح سالمی قرار داشته باشد.

10. کمک به درمان سندروم خستگی مزمن

شیرین بیان برای افرادی که باید برای مدت طولانی از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند، مفید است، زیرا با اثر سرکوب‌کنندگی استروئیدها بر غدد فوق کلیوی مقابله می‌کند. شیرین بیان (به‌ویژه درطول مرحله‌ی بهبود پس از جراحی) مقاومت بدن را نسبت‌ به استرس افزایش می‌دهد. «اسید گلیسیریزیک» موجود در شیرین بیان در افزایش سطح انرژی و کاهش علائم سندروم خستگی مزمن و «فیبرومیالژی» (fibromyalgia، یک سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن) مؤثر است.

11. تقویت سیستم ایمنی بدن

شیرین بیان موجب بهبود مکانیسم دفاعی بدن می‌شود. این گیاه در بالابردن سطح «اینترفرون» (interferon) نیز مؤثر است. «اینترفرون» عاملی ضدویروسی است که همراه با «اسید گلیسیریزیک»، فعالیت سلول‌های ایمنی بدن را تحریک می‌کند و به مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌های عفونی مانند آنفولانزای A کمک می‌کند.

12. کاهش افسردگی

در مطالعات شواهدی به دست آمده است که نشان می‌دهد ترکیبات شیرین بیان در مقابله با افسردگیِ قبل و بعد از یائسگی در زنان مؤثر است. شیرین بیان دارای موادمعدنی ضروری مانند منیزیم، کلسیم و بتاکاروتن و همچنین فلاونوئیدهای مفیدی است که به مقابله با افسردگی کمک می‌کنند.

13. شیرین بیان و رفع مشکلات قاعدگی

اگر دچار سندروم پیش از قاعدگی هستید، شیرین بیان با مواد غنی مثل ایزوفلاون‌ها می‌تواند به شما کمک کند. شیرین بیان یک ماده مغذی است که به تعادل هورمون‌های خانم‌ها کمک می‌کند. این ماده می‌تواند گرگرفتگی‌های ناشی از یائسگی خانم‌ها را برطرف کند.

14. خواص شیرین بیان برای باردار شدن

چای یا عرق شیرین بیان می‌تواند به درمان مشکلات باروری در خانم‌هایی که اختلالات هورمونی مثل پلی کیستیک تخمدانی دارند، کمک کند. این گیاه هورمون استروژن را در بدن خانم‌ها تنظیم و قاعدگی و زمان تخمک گذاری آنها را منظم می‌کند.

15. شیرین بیان و کمک به درمان سرطان

به دلیل وجود اثرات ضد پرولیفراتیوی در عصاره‌ی شیرین بیان، باعث محدود کردن رشد سلوهای سرطانی به خصوص سرطان سینه می‌شود. این امر به دلیل وجود فلانوئیدهای مؤثر مانند ایزولیکویریتیگنین‌ها است که فعالیت ضد توموری دارند و سلول‌های سرطانی را سرکوب می‌کنند.

16. درمان هپاتیت

شیرین بیان در درمان ویروس هپاتیت B مزمن نیز مؤثر است. شیرین بیان به سرکوب ترشح آنتی‌ژن هپاتیت B کمک می‌کند و کارایی و عملکرد کبد را بهبود می‌دهد (1).

17. کمک به خوب خوابیدن

عصاره شیرین بیان می‌تواند به شما در خواب بهتر کمک کند. اگر از بی‌خوابی رنج می‌برید و الگوهای خواب در هم ریخته و یا مشکل رفتن به خواب دارید یک فنجان چای شیرین بیان می‌تواند به شما در بهبود خواب کمک کند.

18. خواص شیرین بیان برای پوست

شیرین بیان برای زیبایی پوست و موی یک انتخاب عالی است. می‌توانید از شیرین بیان به عنوان یک ضدآفتاب طبیعی استفاده کنید. همچنین این گیاه برای درمان اگزما و دیگر بیماری‌های پوستی موثر است.

19. خواص شیرین بیان برای مو

ریشه شیرین بیان با کاهش ترشح چربی و جلوگیری از ایجاد شوره‌ی سر در حفظ موهای سالم مؤثر است. شیرین بیان به مهار افزایش هورمون «دی‌‌هیدروتستوسترون» کمک و رشد موها را تحریک می‌کند.

عوارض مصرف شیرین بیان

شیرین بیان در کنار تمام خواص بی‌نظیر و کاربردهای فراوان آن که خدمت‌تان عرض کردیم یکسری عوارضی را هم دربر دارد. این عوارض ممکن است به دلیل وجود اسید گلیسیریزین موجود در ترکیبات باشد. بنابراین در میزان مصرف آن باید یکسری احتیاطاتی را در نظر گرفت. همچنین سعی شود از شیرین بیان در مدت زمان کمتر از یک ماه استفاده شود. زیرا استفاده‌ی طولانی مدت آن سبب بروز عوارض می‌شود.

از جمله عوارض مصرف شیرین بیان عبارتند از:

• فشار خون بالا، سردرد شدید، تاری دید، خونریزی بینی؛
• خستگی بدن و گاهی افزایش وزن؛
• تنگی نفس، افزایش ادرار، ضعف عضلات و ماهیچه‌ها و ضربان قلب ناهموار؛
• مشکلات حافظه، توهم و اختلالات مغزی؛
• مشکلات هورمونی؛
• اختلالات قلبی؛
• قاعدگی نامنظم؛
• تورم صورت، لب، زبان و گلو؛
• اختلالات کلیوی.

موارد منع مصرف:

بیماران دچار دیابت، فشار خون بالا، نفروپاتی، سیروز کبدی، هپاتیت، بیماری‌های کولستاتیک کبدی و افراد مستعد به کمبود پتاسیم نباید از شیرین بیان استفاده کنند. همچنین این گیاه با استروئیدها و داروهای ضدبارداری نباید مصرف شود زیرا ویژگی‌های افزایش فشار خون گیاه را تشدید می‌کنند (2).

نحوه مصرف شیرین بیان

شیرین بیان را می‌توانید به روش‌های مختلفی مصرف کنید که در ادامه توضیح داده‌ایم (3):

مصرف به صورت شربت شیرین بیان

برای تهیه ی شربت شیرین بیان کافی است ریشه‌ی بدون پوست این گیاه را پودر کرده و با آب مخلوط کنید. سپس بجوشانید تا غلیظ شود.

تهیه‌ی دم کرده‌ی شیرین بیان

برای درست کردن دم کرده باید 50 گرم ریشه‌ی شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید و در یک لیتر آب جوش بریزید. بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد.

جوشانده شیرین بیان

برای این منظور 50 گرم ریشه‌ی شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید و در 100 گرم آب بریزید. بگذارید آنقدر بجوشد تا دو سوم آن باقی بماند.

جوشانده‌ی شیرین بیان برای معده درد

۱۰ گرم از ریشه‌ی تمیز شده‌ی شیرین بیان را با 10 گرم ریشه انار شیرین همراه با ۱ لیوان آب سرد به مدت ۱۵ دقیقه به صورت آهسته بگذارید بجوشد. سپس صاف کنید و به مدت 40 روز ناشتا میل کنید.

جوشانده شیرین بیان برای درمان نفخ، رفلاکس و ترشی معده

ریشه‌ی شیرین بیان را بکوبید. به میزان 2 قاشق سوپ خوری همراه با یک قاشق نعناع پودر شده، 1 قاشق بابونه و 1 قاشق زیره سبز مخلوط کنید. بعد از هر وعده غذا یک قاشق مرباخوری از این ترکیب را با 1 لیوان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید و به جای چای بنوشید.

استفاده از عرق شیرین بیان

عرق شیرین بیان طبع گرم و خشکی دارد. فقط کافی است برای آنژین 10 گرم شیرین بیان را در 250 سی سی آب سرد بریزید تا به جوش بیاید. بعد از 5 دقیقه بگذارید 12 ساعت بماند. سپس آن را صاف کرده و طی چند نوبت در شب و به مدت یک هفته میل کنید.

مقدار مصرف عرق شیرین بیان برای بزرگسالان، روزی 3 بار 1 فنجان، برای کودکان روزی 3 بار به میزان نصف فنجان میل شود.

تداخل دارویی

از مصرف شیرین بیان همزمان با داروهایی برای درمان موارد زیر خودداری کنید:

• داروی درمان هر نوع عفونت مانند مالاریا، سل یا HIV (ایدز)؛
• درمان دردهای مفاصل و یا سردرد های عصبی؛
• درمان آسم، افسرگی و سرطان؛
• استفاده از قرص‌های کنترل بارداری؛
• اختلال عملکرد نعوظ و درمان بیماری رفلاکس معده؛
• داروهای کنترل فشار خون بالا، کلسترول و مشکلات قلبی؛
• درمان اختلال روانی و تشنج.

سخن پایانی

شیرین بیان یک داروی گیاهی بسیار شگفت انگیز است اما قبل از مصرف آن به نکات گفته شده در این مطلب توجه کنید. اگر پزشک مصرف ریشه شیرین بیان را به شما توصیه کرده است، حتماً از راهنمای موجود در بسته یا همان طوری که توسط پزشک، داروساز یا دیگر تامین کننده خدمات بهداشتی‌تان گفته شده است، استفاده کنید.

• webmd
• healthline

• شیرین بیان
• تقویت سیستم ایمنی بدن